Hangi Yangın Söndürme Sistemi Kullanılmalıdır?
Bir uzman tarafından kuralına uygun projelendirilmiş yangın söndürme sistemi can ve mal güvenliği için büyük öneme sahiptir. Yangın durumunda oluşacak zararları minimuma indirir. Yangın söndürme sistemleri her türden binadaki yangınları söndürmek için kullanılabilir.
Önemli olan binanın özelliği ve yangını oluşturan risklerin tespit edilmesidir. Bundan sonrası uygun söndürmenin kurallara uygun olarak tasarımıdır. Söndürme sistemleri farklı olsa bile bütün söndürme sistemleri yangın üç kriterinden bir yada tamamı ile savaşır. Bu kriterler yakıt, ısı ve oksijendir.
Günümüzde kullanılan yangın söndürme sistemleri şunlardır.
- Sprinkler sulu söndürme sistemleri
- Su Sisi Sistemleri
- Yangın Dolap Hortum Sistemleri
- Yangın Hidrant Sistemleri
- Köpüklü Söndürme Sistemleri
- Gazlı Söndürme Sistemleri
- Kimyasal Söndürme Sistemleri
Konusunda uzman mühendisler veya yangın uzmanları bir binada hangi sistem yada sistemlerin kullanılmasının uygun olduğuna karar verecektir. Sistem seçiminde bina tipi (Konut, Depo, Ofis, Üretim vb.) ve tehlike sınıfına göre uygun sistem seçilecektir.
Ülkemizde yangın ulusal yönetmeliğine göre sprinkler sistemi yapılması gereken binalar detaylı olarak belirtilmiştir. Buna göre gerekli şartları sağlayan binalara sulu söndürme sistemi (sprinkler) yapılır. Aynı şekilde yangın yönetmeliğinde yangın dolap ve hidrant sistemleri tanımlanmıştır.
Yine kimyasal söndürme sistemleri olan tüplü söndürme sistemleri yönetmeliğe göre kullanımları tanımlanmıştır. Sulu söndürme sistemleri en çok kullanılan söndürme sistemleridir. Fakat suyun söndürmede etkili olmayacağı özel yangınlarda ve su nedeni ile zarar maddi zarar durumunda farklı söndürme yöntemleri seçilir.
Köpüklü söndürme sistemine ait teknolojiler oldukça komplekstir. Sistem tasarımında ulusal ve uluslar arası tasarım kuralları dikkate alınmalıdır. Köpüklü söndürme sisteminin temelinde su, köpük oluşturucu madde ve havanın bir karışımı bulunur.
Köpüklü sistemin söndürme etkisi, yanıcı malzemeler üzerinde bir örtü oluşturan ısıya dayanıklı köpükten meydana gelir. Köpüğün türüne bağlı olarak söndürme soğutma, ayırma ve baskılama ile oluşur. Köpük alevleri oksijen kaynağından ayırır, bu şekilde kimyasal reaksiyon durur ve sönme gerçekleşir.
Genel olarak köpüklü söndürme sistemleri suyun söndürmede etkili olmayacağı yerlerde kullanılır.
Gazlı söndürme sistemi en temiz söndürme sistemidir. Genellikle sistem odalarında, ana pano odalarında, elektrik odalarında, arşiv odalarında, müzelerde ve içinde değerli eser ürün bulunan bütün alanlarda gazlı söndürme sistemi kullanılır.
Gazlı söndürme sisteminde en çok FM200 ve Novec söndürme ajanları kullanılmaktadır. Gazlı söndürme sistemi konusu gelecek yazılarımızda daha detaylı ele alınacaktır.
Yangın Söndürme Sistemi Çeşitleri Nelerdir?
Hangi yangın söndürme sisteminin kullanılması gerektiği, yangının tipine, büyüklüğüne ve nerede meydana geldiğine bağlıdır. Aşağıdaki sistemler farklı yangın tipleri ve durumları için uygun olabilir:
Su Bazlı Söndürme Sistemleri: Su bazlı yangın söndürme sistemleri, çoğu yangın tipi için kullanılabilir. Basınçlı su, köpük veya sprey gibi farklı seçenekler sunarlar. Sulu sistemler, yangınla mücadele etmek için en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir.
Köpük Bazlı Sistemler: Köpük, özellikle yanıcı sıvıların yangınlarında (sınıf B yangınları) ve bazı katı maddelerin yanması durumunda (sınıf A yangınları) etkilidir. Köpük sistemleri, endüstriyel tesislerde ve petrol ve gaz tesislerinde sıklıkla kullanılır.
Karbondioksit (CO2) Sistemleri: Karbondioksit sistemleri, elektrikli ekipmanların ve makinaların yangınlarında kullanılır. Karbondioksit, oksijen seviyelerini azaltarak yangını söndürür. CO2 sistemleri, kapalı alanlarda kullanıldığında insanlar için tehlikeli olabileceğinden dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır.
Kimyasal Sistemler: Bazı yangın tipleri, özellikle metal yangınları, özel kimyasallarla söndürülmelidir. Bu tür yangın söndürme sistemleri genellikle endüstriyel tesislerde kullanılır.
Kuru Kimyasal Toz Sistemleri: Kuru kimyasal toz, sınıf A, B ve C yangınlarını söndürmek için kullanılır. Bu sistemler genellikle işletmelerde ve ticari binalarda kullanılır.
Yüksek Basınçlı Sistemler: Yüksek basınçlı sistemler, yangın söndürmek için su veya köpük gibi bir ajanı yüksek basınç altında püskürtürler. Bu sistemler özellikle endüstriyel tesislerde kullanılır.
Hangi yangın söndürme sisteminin kullanılacağı, yangının tipi ve büyüklüğüne göre belirlenmelidir. Bu nedenle, bir yangın risk analizi yapılmalı ve doğru yangın söndürme sistemi seçilmelidir.
Yangın söndürme sistemi seçimi, öncelikle yangın risk analizi yapılması ve yangının yayılma hızı, türü, boyutu gibi faktörlerin belirlenmesi ile başlar. Yangın risk analizi sonucuna göre, yangın söndürme sistemlerinden hangisinin kullanılacağına karar verilir.
Örneğin, elektrik panolarında çıkan yangınlar için CO2, FM200 veya NOVEC söndürme sistemleri kullanılabilirken, büyük endüstriyel tesislerde ve depolarda sprinkler sistemleri tercih edilebilir. Yüksek riskli alanlar için ise özel tasarlanmış yangın söndürme sistemleri kullanılabilir.
Bununla birlikte, yangın söndürme sistemi seçimi birçok faktöre bağlıdır ve her durumda ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Yangın söndürme sistemi seçimi ve kurulumu konusunda uzman bir yangın güvenliği firmasından destek almak faydalı olabilir.
Yangın Söndürme Sistemleri Karşılaştırma Tablosu:
Aşağıda, sulu, köpüklü ve CO₂ yangın söndürme sistemleri için karşılaştırma tablosu yer alıyor. Bu tablo, farklı söndürme sistemlerinin avantajlarını, dezavantajlarını, kullanım alanlarını ve çalışma prensiplerini karşılaştırmak için hazırlanmıştır:
| Özellik | Sulu Söndürme Sistemi | Köpüklü Söndürme Sistemi | CO₂ Söndürme Sistemi |
|---|---|---|---|
| Kullanım Alanı | Ofisler, evler, endüstriyel tesisler | Petrol ve kimyasal yangınlar, uçak hangarları | Elektronik ve elektrik yangınları, veri merkezleri |
| Çalışma Prensibi | Suyu püskürterek yangını soğutma | Köpükle yanıcı maddeleri örtme ve oksijen kesme | Yangın alanını CO₂ ile doldurarak oksijen yok etme |
| Avantajlar | Kolay kurulum, etkili soğutma | Yanıcı sıvılar için ideal, hızlı müdahale | Elektrik yangınlarında etkili, temiz bir yöntem |
| Dezavantajlar | Elektronik ekipmanlara zarar verebilir | Su tabanlı sistemlerden daha pahalı, sınırlı kullanım | Kapalı alanlarda insan sağlığı riski, havalandırma gerekebilir |
| Bakım Maliyeti | Düşük ila orta | Orta ila yüksek | Orta ila yüksek |
| Çevresel Etki | Çevre dostu | Orta düzeyde çevresel etki | CO₂ salınımı nedeniyle çevresel etki |
| Etki Süresi | Anında etkili | Hızlı müdahale | Anında etkili |
| Uygunluk | Ahşap, kumaş, kağıt yangınları | Petrol, yağ, solvent yangınları | Elektronik ve elektrik yangınları |
| Yanıcı Maddeye Etki | Yanıcı maddeyi soğutur ve yanmayı yavaşlatır | Yanıcı maddelerin üzerini kaplayarak oksijen girişini keser | Yanıcı alanı oksijensiz bırakarak yanmayı durdurur |
| Kullanım Kolaylığı | Kolay ve yaygın | Orta | Daha uzmanlık gerektirebilir |
| Maliyet | Düşük ila orta | Orta ila yüksek | Yüksek |
Tablo Özeti:
Sulu sistemler genellikle uygun maliyetlidir ve yaygın olarak kullanılır, ancak elektronik cihazlara zarar verebilir.
Köpüklü sistemler özellikle yanıcı sıvılarda etkilidir, ancak diğer alanlarda sınırlı kalabilir.
CO₂ sistemleri temizdir ve elektronik ekipmanlarda zararsızdır, ancak insan sağlığı açısından risk taşır ve yüksek maliyetlidir.
Her sistemin kendine özgü avantajları ve sınırlamaları vardır; bu nedenle, doğru seçim, yangının türüne ve korunacak alana bağlıdır.
