KVKK Kapsamında Kamera Konumlandırma Yasakları: Hukuki Çerçeve, Temel İlkeler ve Yaptırımlar
1. Giriş: Görüntü İzleme Sistemlerinde Hukuka Uygunluğun Önemi
Güvenlik kameraları, modern kurumların ve toplu yaşam alanlarının güvenlik altyapısının temel bileşenleri arasında yer almakla birlikte, bu sistemler aracılığıyla gerçekleştirilen görüntü kaydı faaliyetleri Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında birer kişisel veri işleme faaliyeti olarak değerlendirilmektedir. Bu çerçevede veri sorumluları, yalnızca teknik kurulumdan değil, aynı zamanda hukuka uygun veri işleme süreçlerinin uygulanmasından da sorumludur.
Kameraların hukuka aykırı biçimde konumlandırılması veya işletilmesi sonucunda, KVK Kurulu tarafından yüksek tutarlı idari yaptırımlar, Türk Ceza Kanunu (TCK) uyarınca ise hapis cezaları gündeme gelebilmektedir. Bu durum, görüntüleme sistemlerinin hukuki niteliğinin teknik bir ayrıntı olmanın ötesinde, kamusal ve özel alan mahremiyetini ilgilendiren temel bir hak ve özgürlük meselesi olduğunu göstermektedir.
2. Hukuki Temel İlkeler: “Yasak Alan” Kavramı ve Mahremiyet Beklentisi
KVKK kapsamında bir alanın kamerayla izlenebilirliği, o alandaki makul mahremiyet beklentisi ile doğrudan ilişkilidir. Bu değerlendirme yapılırken kanunun temel ilkeleri ön plana çıkmaktadır.
2.1 Ölçülülük İlkesi
Veri işleme faaliyetleri, işleme amacına ulaşmak için gereken en az müdahale seviyesinde gerçekleştirilmelidir. Geniş açı, yüksek çözünürlük veya gereksiz odaklama gibi teknik ayarlar ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil edebilir.
2.2 Amaçla Sınırlılık
Görüntü kaydının yalnızca belirtilen güvenlik amacı doğrultusunda işlenmesi gerekir. Kameraların; performans denetimi, davranış analizi, personel izleme gibi güvenlik dışı amaçlarla kullanılması hukuka aykırıdır.
2.3 Hukuka ve Dürüstlük Kurallarına Uygunluk
Kişilerin yüksek mahremiyet beklentisi taşıdığı alanlarda kamera bulundurulması, dürüstlük kuralına açık aykırılık oluşturur ve hiçbir meşru menfaat bu ihlali dengelemez.
2.4 Meşru Menfaat ve “Denge Testi” Zorunluluğu
Veri sorumlusunun meşru menfaatine dayalı veri işleme, KVKK md. 5/2-f kapsamında ancak yapılacak yazılı bir denge testi ile mümkün olabilir. Denge testinin eksikliği, veri işlemenin hukuki temelini ortadan kaldırarak faaliyeti baştan itibaren hukuka aykırı hâle getirir.
3. Mutlak Yasak Alanlar: Mahremiyetin En Yüksek Olduğu Mekânlar
Aşağıda belirtilen mekânlarda kamera bulundurulması hukuken kesin olarak yasaktır. Bu yasakların temel gerekçesi, alanlarda bulunan kişilerin mahremiyet beklentisinin olağanüstü derecede yüksek olmasıdır.
3.1 Tuvaletler, Soyunma ve Giyinme Odaları, Duş Alanları
Bu alanların izlenmesi, özel hayatın gizliliğine ağır müdahale niteliği taşır ve hiçbir şekilde meşru kabul edilemez.
3.2 Konut İçleri, Pencereler ve Balkonlar
Kameraların açıları, herhangi bir konutun içini, balkonunu veya penceresini göremeyecek biçimde ayarlanmalıdır. Aksi davranış, özel hayatın ihlali niteliğindedir.
3.3 Asansör Kabinleri
Asansör kabinleri, kişilerin kısa süreli de olsa yalnız kaldığı kapalı alanlar olduğundan mahremiyet alanı olarak kabul edilmektedir. Asansör girişleri ise izlenebilir.
3.4 Daire Kapısının Doğrudan Görüntülenmesi
Yargıtay 12. Ceza Dairesi tarafından verilen emsal kararda, apartman yöneticisinin bir daire kapısını doğrudan gören kamera yerleştirmesi TCK md. 134 kapsamında özel hayatın gizliliğini ihlal olarak değerlendirilmiş ve 2 yıl 6 ay hapis cezası onanmıştır.
4. Hukuka Aykırılık Yaratan Uygulamalar: Meşru Alanlarda Bile Yapılan Hatalar
Yasal olarak izlenebilir bir alanda dahi aşağıdaki uygulamalar, kamera sistemini tamamıyla hukuka aykırı hâle getirebilir.
4.1 Ses Kaydı Yapılması
Kurul’un 2020/212 sayılı kararı, ses kaydının görüntü kaydına kıyasla çok daha müdahaleci olduğunu ve güvenlik amacıyla bağdaşmadığını belirtmiştir. Ses kaydı, hem KVKK hem TCK bakımından ağır ihlal niteliğindedir.
4.2 Yüz Tanıma ve Biyometrik Veri İşleme
Biyometrik veriler KVKK md. 6 kapsamında özel nitelikli veri olduğundan sıkı koşullara tabidir. Kurul’un 2022/797 sayılı kararı, alternatif yöntem mevcutken yüz tanıma kullanımını ölçüsüz bularak hukuka aykırı saymıştır.
4.3 Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi
KVKK md. 10 gereğince bireylerin kamera ile izlendiğinden haberdar edilmesi zorunludur. Bu kapsamda:
-
Görünür uyarı levhası,
-
Detaylı aydınlatma metni (QR kod, pano veya link ile ulaşılabilir)
bulundurulmalıdır. Aydınlatma yapılmaması, tüm kayıt faaliyetlerini hukuka aykırı hâle getirir.
4.4 Gereğinden Uzun Veri Saklama
KVKK md. 4 ve md. 7 gereğince veriler sadece amaç için gerekli süre kadar saklanabilir. Uygulamada makul saklama süresi 15–45 gün arasında değişmekte olup, süre sonunda verilerin otomatik olarak imha edilmesi gerekir.
5. Apartman ve Siteler İçin Özel Hukuki Düzenlemeler
Toplu yaşam alanlarındaki kamera sistemleri, hem KVKK hem Kat Mülkiyeti Kanunu (KMK) hükümlerinin birlikte uygulanmasını gerektirir.
5.1 Kat Maliklerinin %80 Onayı
KMK md. 19 uyarınca, ortak alanlara kamera yerleştirilmesi için kat maliklerinin beşte dördünün yazılı onayı zorunludur.
5.2 Kamera Açılarının Sınırlandırılması
Kameralar yalnızca ortak kullanım alanlarını izleyebilir; konut kapılarının, pencere veya balkonların görüntülenmesi yasaktır.
5.3 Veri Sorumluluğu ve Erişim Yetkileri
Site yönetimi KVKK açısından veri sorumlusu konumunda olup aydınlatma, saklama-imha politikaları ve erişim logları dahil tüm süreçlerden sorumludur. Kayıtlara yalnızca yetkilendirilmiş kişiler erişebilir.
6. Yasak ve İzin Verilen Alanlara İlişkin Karşılaştırmalı Değerlendirme
6.1 Yasak Alanlar
| Alan | Hukuki Dayanak / Gerekçe |
|---|---|
| Daire kapısının doğrudan izlenmesi | TCK md. 134; Yargıtay içtihadı |
| Tuvalet, soyunma odası, mescit | Mahremiyet beklentisinin yüksekliği |
| Asansör kabini | Kapalı ve özel alan niteliği |
| Ses kaydı | KVKK Kararı 2020/212 |
| Aydınlatma yapılmamış alanlar | KVKK md. 10 ihlali |
6.2 İzin Verilen Alanlar (Koşullu)
| Alan | Uyulması Gereken Koşullar |
|---|---|
| Giriş–çıkış noktaları | Sokak görüntülenmemeli, ses kapalı olmalı |
| Otoparklar | Araç içi görüntülenmemeli, genel hareket takibi yapılmalı |
| Koridorlar / Merdivenler | Daire kapısı veya penceresi görüntülenmemeli |
| Depo / üretim alanları | Mahremiyet alanları kapsam dışı bırakılmalı |
7. Yaptırımlar: İdari ve Cezai Sorumluluk
7.1 KVKK İdari Para Cezaları (2024)
-
Aydınlatma yükümlülüğünün ihlali: 9.001 – 179.993 TL
-
Veri güvenliği ihlali: 44.996 – 2.999.965 TL
7.2 TCK Kapsamındaki Cezai Sorumluluk
-
TCK md. 134 (Özel hayatın gizliliğinin ihlali): 1–3 yıl hapis
-
TCK md. 135 (Kişisel verilerin kaydedilmesi): 1–4 yıl hapis
-
Yargıtay’ın onadığı 2 yıl 6 aylık hapis kararı, uygulamada cezanın çok yüksek olduğunu göstermektedir.
8. Sonuç: Uyum Süreçlerinin Sistematik Yönetimi
Görüntü izleme faaliyetlerinin KVKK’ya uygun şekilde yürütülmesi, teknik bir işlem değil; sürekli izlenmesi gereken hukuki bir süreçtir. Bu süreçte:
-
Meşru menfaat ve denge testinin yapılması,
-
Yasak alanların dışlanması,
-
Aydınlatma yükümlülüğünün eksiksiz yerine getirilmesi,
-
Ses ve biyometrik veri kullanımından kaçınılması,
-
Saklama-imha politikalarının belirlenmesi,
-
Erişim yetkilerinin sınırlanması
uyumun temel bileşenleridir.
KVKK Kapsamında Kamera Kullanımı, Yasaklar, Yaptırımlar ve Saklama Süreleri:
| Konu Alanı | KVKK Temel Şartları & Yasal Kısıtlamalar | Yaptırımlar & Saklama Süreleri |
|---|---|---|
| KVKK Genel Yaptırımları ve Veri Sorumluluğu | • Veri sorumluları KVKK md. 10, 12 ve 18 kapsamında aydınlatma, veri güvenliği, saklama–imha politikası ve erişim yönetimi yükümlülüklerini yerine getirmelidir. • Yükümlülükler yerine getirilmezse tüm veri işleme faaliyetleri hukuka aykırı hâle gelir. |
İdari Yaptırımlar: 5.000 TL – 1.000.000 TL. Apartman/Site riski: 68.000 TL – 13.620.000 TL. Saklama Süresi: Bu başlıkta özel bir süre yoktur. |
| Apartman / Site Kamera Kullanımı | • KMK md. 19 gereği kurulum için kat maliklerinin %80 yazılı onayı şarttır. • Aydınlatma: Uyarı levhası + detaylı bilgilendirme metni zorunludur. • Kamera yalnızca ortak alan güvenliği amacıyla kullanılabilir. • Daire kapısı, balkon, pencere, özel alan görüntülenmesi ve ses kaydı kesinlikle yasaktır. |
TCK 134: Özel hayatın ihlali → 1–3 yıl hapis. TCK 135: Kişisel verilerin kaydedilmesi veya yayılması → 2–4 yıl hapis. İdari Cezalar: KVKK md. 18 uyarınca ek para cezaları. Saklama Süresi: 6 ay–2 yıl (genel), pratik uygulama 15–45 gün. |
| Ticari Amaçlı / Araç Kamerası (CCTV–Dashcam) | • KVKK md. 5 uyarınca Meşru Menfaat veya Hukuki Yükümlülük şartına dayanılmalıdır. • Meşru menfaat kullanıldığında Denge Testi zorunludur. • Araç içinde/dışında görünür şekilde kamera kaydı uyarısı yapılmalıdır. • Ses kaydı her durumda yasaktır. • Çalışanların sürekli izlenmesi ölçülülük ilkesine aykırıdır. |
İdari Cezalar: KVKK md. 18 kapsamında para cezaları. Saklama Süresi: Ulaştırma mevzuatı minimum → 7 gün. Operasyonel öneri: 15–45 gün. |
| Biyometrik Veri İşleme (Yüz Tanıma Sistemleri) | • Yüz tanıma verileri KVKK md. 6 uyarınca Özel Nitelikli Kişisel Veridir; işleme kural olarak açık rıza gerektirir. • Kart, şifre gibi alternatif yöntemler mevcutsa yüz tanıma kullanımı ölçüsüz sayılır ve hukuka aykırıdır. • Biyometrik doğrulama verileri saklanamaz; amacı sona erince imha edilmelidir. |
Kurul Kararı 2022/797: 500.000 TL idari para cezası. TCK kapsamında: Biyometrik verinin hukuka aykırı kaydı cezai sorumluluk doğurur. Saklama Süresi: Saklama yasaktır → 0 gün (derhal imha). |
| Veri Saklama – Silme – Yok Etme – Anonimleştirme | • Saklama ilkesi: “Amaçla bağlantılı, sınırlı, ölçülü ve gerekli süre kadar.” (KVKK md. 4) • Süresi dolan veriler KVKK md. 7 gereği re’sen veya talep üzerine silinmeli/yok edilmeli/anonimleştirilmelidir. • Aşırı uzun saklama da ihlaldir. |
İdari Cezalar: İmha yükümlülüğüne aykırılık nedeniyle idari ceza uygulanabilir. Saklama Süreleri: – Kamera kayıtları için Kurum iç uygulaması: 2 yıl. – Önerilen operasyonel süre: 15–45 gün. – Ticari kayıtlar (muhasebe/sözleşmeler): 10 yıl. – Periyodik imha dönemleri: 6 ay (Haziran/Aralık). |
| Hukuka Uygunluk ve Delil Niteliği (Not) | • Kayıtların delil olarak kullanılabilmesi için hukuka uygun yöntemle elde edilmiş olması şarttır. • Gizli veya yasadışı çekimler hem hukuk hem ceza yargılamasında delil olarak kullanılamaz. |
Cezai Sonuç: Hukuka aykırı delil sunma, tazminat ve cezai sorumluluk doğurabilir. Saklama: Uygulanmaz. |
KVKK Konusunda Potcast
