Binanızın Gizli Kalbi: Kazan Dairelerinde Muhtemelen Bilmediğiniz Şaşırtıcı Güvenlik Kuralları
Bir binanın görünmeyen kahramanı, hiç durmadan çalışan ve yaşam alanlarımıza sıcaklık ile konfor sağlayan kazan daireleridir. Ancak bu kritik alanların, çoğumuzun farkında olmadığı son derece katı ve oldukça detaylı güvenlik yönetmelikleriyle korunduğunu biliyor muydunuz? Bu makalede, hem sizi hem de sevdiklerinizi görünmez tehlikelerden koruyan en etkili ve şaşırtıcı beş kazan dairesi güvenlik kuralını keşfedeceksiniz.
1. Bir Sığınak Kadar Güçlü: 120 Dakika Yangın Dayanımı
Kazan dairesini çevreleyen duvar ve döşemelerin en az 120 dakika yangına dayanıklı olması zorunludur. Bu, kazan dairesinin binanın geri kalanından tamamen izole edilmiş bir yangın kompartımanı olarak tasarlanması anlamına gelir.
Bu düzenlemenin amacı oldukça kritiktir:
Olası bir yangının, çıktığı noktada en az iki saat boyunca hapsedilmesi. Böylece alevlerin, yoğun ısının ve dumanın diğer alanlara yayılması engellenir; tahliye ve müdahale aşamalarında paha biçilmez bir zaman kazanılır.
Kısacası, kazan dairesi adeta binanın kalbindeki bir kale gibi tasarlanır: güçlü duvarlar, izole bir yapı ve en kötü senaryoya hazırlanmış bir savunma hattı.
2. Acil Durum Düğmeleri İçeride Değil, Dışarıda Olur
İlk bakışta mantığa aykırı görünse de, bir kazan dairesinin en kritik acil durum kontrolleri içeride değil, dışarıda bulunmalıdır.
Buna;
-
Ana gaz kapama vanası,
-
Ana elektrik panosu,
-
Ana devre kesici
gibi hayati kontrol noktaları dahildir.
Bu düzenleme son derece zekice tasarlanmıştır: Bir yangın veya gaz kaçağı anında müdahale ekiplerinin tehlike bölgesine girmesine gerek kalmadan binanın güvenli bir noktasından güç ve yakıt akışı durdurulabilir. Böylece hem hızlı hem de güvenli bir müdahale mümkün olur.
3. Bodrum Katlar LPG İçin Kesinlikle Yasaktır
Mevzuat, LPG kullanılan kazan dairelerinin bodrum katlarda yapılmasını kesin bir dille yasaklar. Aynı şekilde bodrum katlarda LPG tüpü bulundurulması da yasaktır.
Bunun nedeni LPG’nin doğasından kaynaklanır:
-
Havadan ağırdır,
-
Sızıntı olduğunda zemine çöker,
-
Kapalı ve alçak bölgelerde birikerek büyük bir patlama riski oluşturur.
Bu nedenle LPG, asla bodrumdaki kazan daireleriyle bir araya getirilemez. Doğalgazdan farklı olarak LPG’nin oluşturduğu görünmez, yoğun ve ölümcül bu gaz “gölü”, asla hafife alınamaz.
Bu kural bir öneri değil; tartışmaya kapalı, mutlak bir güvenlik zorunluluğudur.
4. Herkes Girebilir Ama Herkes Çalıştıramaz: Sertifika Zorunluluğu
Kazan dairesini çalıştırmak sıradan bir görev değildir. Mevzuata göre bu sistemi yalnızca yetkili kurumlar tarafından verilen kazan dairesi işletmeciliği sertifikasına sahip kişiler kullanabilir.
Bu, kazan dairesi işletmeciliğinin küçük bir teknik iş değil, mini bir endüstriyel tesis yönetimi kadar ciddi olduğunu gösterir. Yetersiz bilgiye sahip kişilerin bu alanda çalıştırılması kesinlikle yasaktır.
5. Kapılar Sadece Kapı Değil, Bir Savunma Hattıdır
Kazan dairesi kapıları çok işlevli bir güvenlik ekipmanıdır. Yönetmeliklere göre bu kapılar:
-
En az 90 dakika yangına dayanıklı,
-
Duman sızdırmaz,
-
Kendiliğinden kapanır
yapıda olmalıdır.
Ancak en ilginç kural şudur:
Bu kapılar doğrudan kaçış merdivenine veya ana koridora açılamaz.
Önce ortak bir hol ya da ara mekâna açılması gerekir. Bu hol, adeta bir tampon bölge görevi görerek kaçış yollarının duman ve ateşten korunmasını sağlar. Böylece tahliye sırasında panik ve tehlike en aza indirilir.
Görünmez Kuralların Görünmez Koruyucuları
Bu kurallar, kağıt üzerinde karmaşık görünse de, bina sakinlerini en kötü senaryolardan koruyan çok katmanlı bir savunma mühendisliğinin ürünüdür.
Dayanıklı yapısal tasarımdan (120 dakika kuralı), acil durum erişim stratejilerine (dışarıdaki düğmeler), yetkin personel zorunluluğundan (sertifika), kaçış yollarının korunmasına (akıllı kapılar) kadar her detay, binanızın kalbinin güvenli bir şekilde atmasını sağlar.
Her gün önünden geçtiğiniz o kapının ardında aslında ne kadar kapsamlı bir güvenlik tasarımı olduğunu hiç düşünmüş müydünüz?
Yangın Yönetmeliği Hakkında Bilgiler.

|
Kategori
|
Konu
|
Gereklilik ve Detaylar
|
Kaynaklar
|
|
GENEL VE YAPISAL HÜKÜMLER (Madde 54)
|
Standartlara Uygunluk
|
Kazan dairelerinin ilgili Türk Standartlarına (TS) uygun olması şarttır.
|
|
|
Konum ve Ayırma
|
Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün hâlinde bulunur.
|
||
|
Yangın Kompartımanı
|
Kazan dairelerinin duvarları ve döşemeleri, yangın tehlikesi olan kapalı alanlar arasında yer aldığından kompartıman duvarı özelliğinde olur.
|
||
|
Yapısal Kısıtlamalar
|
Bina dilatasyonu, kazan dairesinden geçemez.
|
||
|
ÇIKIŞLAR VE KAPILAR
|
Kapı Sayısı (Düşük Kapasite)
|
Isıl kapasiteleri 50 kW – 350 kW arasında olan kazan dairelerinde en az bir kapı bulunur.
|
|
|
Kapı Sayısı (Yüksek Kapasite)
|
Döşeme alanı 100 m²’nin üzerindeki veya ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde en az 2 çıkış kapısı olur.
|
||
|
Kapı Konumu
|
Kazan dairesi kapısı, kaçış merdivenine veya genel kullanım merdivenlerine doğrudan açılmamalı ve mutlaka bir ortak hol veya koridora açılması gerekir.
|
||
|
Kapı Özellikleri
|
Çıkış kapıları, olabildiği kadar birbirinin ters yönünde yerleştirilmeli. Kapılar yangına en az 90 dakika dayanıklı, duman sızdırmaz (S) ve kendiliğinden kapanabilecek özellikte olmalıdır.
|
||
|
HAVALANDIRMA VE DUMAN KONTROLÜ
|
Havalandırma Bacaları
|
Kazan dairelerinde duman bacalarına ilave olarak temiz ve kirli hava bacaları yaptırılması şarttır.
|
|
|
Mekanik Duman Tahliyesi (Alan)
|
Toplam alanı 2.000 m²’yi aşan kazan dairelerinde mekanik duman tahliye sistemi yapılması mecburidir. Bu alan onaylı yapı projesi esas alınarak brüt alan olacaktır.
|
||
|
Mekanik Duman Tahliyesi (Detay)
|
Duman tahliye sisteminin, binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olması ve saatte en az 10 defa hava değişimi sağlaması gerekir.
|
||
|
Fan ve Motor Güvenliği
|
Doğalgaz, LPG veya tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde fanların ve havalandırma motorlarının patlama ve kıvılcım güvenlikli (ex-proof) olması gerekir.
|
||
|
SIVI VE KATI YAKIT SİSTEMLERİ
|
Yakıt Dökülme Önlemi
|
Kazan dairesi tabanına sıvı yakıt dökülmemesi için tedbir alınır ve dökülen yakıtın kolayca boşaltılacağı bir kanal sistemi yapılır.
|
|
|
Pis Su Çukuru
|
Sıvı yakıtlı kazan dairesinde en az 0,25 m³ hacminde betondan pis su çukuru yapılır. Zemin suları bodrum süzgeçleri ile toplanır.
|
||
|
Yakıt Uzaklaştırma
|
Sıvı yakıt akıntıları, pis su çukuruna akıtılmadan önce yakıt ayırıcıdan geçirilir ve kontrollü bir şekilde kazan dairesinden uzaklaştırılır.
|
||
|
Kömürlük
|
Kazan dairesine bitişik tesis edilir. Kömürlük alanı 1,5 m kömür yüksekliği esas alınarak hesaplanır. Kömürün rahat taşınabilmesi ve cürufun kolay atılabilmesi gerekir.
|
||
|
Yakıt Depolama Yasağı
|
Akaryakıt depoları; merdiven altına, merdiven boşluğuna, mutfağa, banyoya ve yatak odasına konulamaz.
|
||
|
Topraklama (Akaryakıt)
|
Akaryakıt depolarının metal bölümleri, statik elektriğe karşı topraklanır.
|
||
|
DOĞALGAZ VE LPG TESİSATLARI (Madde 55)
|
Sayaç Konumu
|
Sayaçların kazan dairesi dışına yerleştirilmesi gerekir.
|
|
|
Ana Kumandalar
|
Gazı kesecek ana kapama vanası ile elektriği kesecek ana devre kesici ve ana elektrik panosu, kazan dairesi dışında kolayca ulaşılabilecek bir yere konulur.
|
||
|
Gaz Algılama ve Güvenlik
|
Doğalgaz veya LPG kullanılması hâlinde, bu gazları algılayacak gaz algılayıcıların kullanılması şarttır.
|
||
|
LPG Konum Kısıtlaması
|
LPG kullanılan kazan daireleri bodrum katta yapılamaz. Bodrumlarda LPG tüpleri bulundurulamaz.
|
||
|
LPG Emniyet Vanası
|
LPG kullanan ısı merkezlerinde, gaz kaçağını algılayınca devreye giren ve bina girişinde gaz akışını kesen otomatik emniyet vanası ve ani kapama vanası bulunması gerekir.
|
||
|
Doğalgaz Tavan Yapısı
|
Doğalgaz tesisatlı kazan dairesi tavanının mümkün olduğu kadar düz olması ve gaz sızıntısı hâlinde gazın birikeceği ceplerin bulunmaması gerekir.
|
||
|
Doğalgaz Elektrik Tablosu
|
Enerji tablosu etanj tipi patlama ve kıvılcım güvenlikli olmalı, kumanda butonları pano kapağına monte edilmeli ve kapak açılmadan çalıştırılıp kapatılabilmelidir.
|
||
|
Doğalgaz Emniyet Selonoid Vana
|
Isı merkezlerinin girişinde 1 adet emniyet selonoid vanası bulunması ve bu vananın en az 2 adet patlama ve kıvılcım güvenlikli kademe ayarlı gaz sensöründen kumanda alarak açılması gerekir.
|
||
|
YANGIN SÖNDÜRME VE YÖNETİM
|
Taşınabilir Söndürme Cihazı
|
Kazan dairesinde en az 1 adet 6 kg’lık çok maksatlı kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı bulundurulur.
|
|
|
Yangın Dolabı (Yeni Yapı)
|
Isıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması mecburidir.
|
||
|
Yangın Dolabı (Mevcut Yapı)
|
Isıl kapasitesi 500 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması zorunludur.
|
||
|
Yanıcı Madde Yasakları
|
Kazan dairelerine yanıcı madde atılması veya depolanması yasaktır.
|
||
|
Temizlik
|
Bu yerlerin belirli aralıklarla temizlenmesi şart olup, bina sahibi veya yöneticisi bunu sağlamakla yükümlüdür. Sıvı ve katı yakıtlı kazanların bacaları yılda en az iki defa temizlettirilmelidir.
|
||
|
İşletme Personeli
|
Yetkili bir kurum tarafından verilen kazan dairesi işletmeciliği kursunu bitirdiğine dair sertifikası bulunmayan şahıslar çalıştırılamaz.
|
||
|
ÖZEL DURUM: ÇATI KATI/ARASI KAZAN DAİRELERİ (Madde 61/4)
|
İzin Verilen Sistem
|
Çatı arası veya katında, doğalgaz ile çalışan kaskad ve benzeri ısıtma sistemi yer alan ısı (teshin) merkezi odaları tesis edilebilir.
|
|
|
Yapısal Şartlar
|
Tavanı ve tabanı betonarme ve duvarları tuğla ve benzeri yapı malzemesinden yapılan, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olmalıdır.
|
||
|
Güvenlik Holü
|
Girişinde yangın güvenlik holü oluşturulması kaydıyla tesis edilebilir.
|
||
|
Yakıt Kısıtlaması
|
Yakıtın çatı katı veya arasında depolanmaması şarttır. Doğalgaz hattının direkt cihaza gelmesi, depolama olarak değerlendirilmez.
|
||
|
Tesisat Uygunluğu
|
Doğalgaz tesisatı ve projesi, malzeme seçimi ve montajı ilgili standartlara ve gaz kuruluşlarının teknik şartnamelerine uygun olmak zorundadır.
|
Kazan Dairelerinde Ex-Proof Ekipman Kullanılması
|
Bileşen / Ekipman
|
İstenen Güvenlik Özelliği
|
Uygulama Alanı ve Şartlar
|
Kaynaklar
|
|
Fanlar ve Havalandırma Motorları
|
Patlama ve kıvılcım güvenlikli (ex-proof) olması
|
Doğalgaz, LPG veya tehlikeli maddeler ile çalışılan yerler. Fan ile havalandırma yapılan LPG depolama yerleri.
|
|
|
Kablo ve Pano Tesisatları
|
Kıvılcım güvenlikli olması
|
Doğalgaz, LPG veya tehlikeli maddeler ile çalışılan yerler. LPG depolama alanları (havalandırma fanı ile yapılıyorsa).
|
|
|
Gaz Algılayıcı Sistemler
|
Patlama ve kıvılcım güvenlikli gaz algılama sistemi (Muhtemel Patlayıcı Ortam -ATEX- Belgeli, ex-proof)
|
Kazan dairelerinde doğalgaz veya LPG kullanılması hâlinde bu gazları algılamak için. LPG ikmal istasyonları/tank sahalarında gaz kaçaklarına karşı.
|
|
|
Aydınlatma ve Açma-Kapama Anahtarları/Panolar
|
Kapalı tipte uygun yerlere tesis edilmesi (Kullanılan gazın özelliği dikkate alınır, ilgili yönetmeliklere/TS’ye uygunluk istenir)
|
Doğalgaz veya LPG kullanılan kazan daireleri. (Bu gereklilik, patlayıcı ortam riskini en aza indirmek için kıvılcım güvenlikli olma prensibini içerir).
|
|
|
Enerji Tablosu (Ana Pano)
|
Etanj tipi patlama ve kıvılcım güvenlikli olması (Ayrıca, ana elektrik panosu ve ana devre kesici kazan dairesi dışına konulur).
|
Kazan dairesinde bulunan enerji tablosu (kumanda butonlarının pano ön kapağına monte edilmesi ve kapak açılmadan çalıştırılması gerekir).
|
|
|
Diğer Bütün Elektrik Tesisatı (Tablolar, Pri̇zler, Borular)
|
İlgili yönetmeliklere ve Türk Standartlarına uygun olarak tasarlanması ve tesis edilmesi (Gazın özelliği dikkate alınır)
|
Doğalgaz veya LPG kullanılan kazan daireleri.
|
- Gaz kaçağı olması hâlinde gazı kesecek olan ana kapama vanası ile elektrik akımını kesecek ana devre kesici ve ana elektrik panosu, kazan dairesi dışında kolayca ulaşılabilecek bir yere konulur.
- Doğalgaz kullanılan kazan dairelerinde aydınlatma sistemleri; tavandan en az 50 cm sarkacak şekilde veya üst havalandırma seviyesinin altında kalacak şekilde ya da yan duvarlara etanj tipi fluoresan veya contalı glop tipi armatürler ile yapılır ve tesisat antigron olarak tesis edilir.
- Gaz algılayıcının gaz kaçağını algılayıp uyarması ile bina girişindeki otomatik emniyet vanası ve ani kapama vanası devreye girerek gaz akışını kesmelidir.
- LPG kullanılan kazan daireleri bodrum katta yapılamaz ve bodrumlarda LPG tüpleri bulundurulamaz.
