Acil Anons Sistemleri Standartlara Uygun Tasarım ve Uygulama

Acil Anons Sistemlerinin Önemi

Acil anons sistemleri (Emergency Voice Alarm Systems – EVAS), yalnızca sıradan seslendirme sistemleri değil; felaket anlarında can güvenliğini sağlayan, hayat kurtaran kritik altyapılardır. Yangın, sel, terör saldırıları, kimyasal tehlikeler gibi durumlarda insanların tahliyesini güvenli ve kontrollü bir şekilde yönetmek amacıyla kullanılırlar.

Bu sistemlerin güvenilir şekilde işlemesi, yalnızca doğru kurulumla değil, aynı zamanda uluslararası standartlara uygun şekilde tasarlanması ve bakımıyla mümkün olur. Bu bağlamda Avrupa standartları olan EN 54-16, EN 54-24 ve teknik şartname PrCEN/TS 54-32, sistemlerin her aşamasında rehberlik eder.

Kullanım Zorunluluğu ve Yasal Dayanaklar

Türkiye’de Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (09.09.2009, Madde 81) gereği aşağıdaki yerlerde acil anons sistemi kurulması zorunludur:

• Yatak sayısı 200’den fazla olan otel, motel ve yatakhaneler

• 5000 m²’den büyük veya kullanıcı sayısı 1000’i aşan AVM, sanayi tesisleri vb. binalar

• Yüksekliği 51.50 m’yi geçen tüm binalar.

Sistem Tasarımında Temel Adımlar

PrCEN/TS 54-32:2012 standardına göre acil anons sistemi tasarımı şu adımlarla gerçekleştirilmelidir:

a. İhtiyaçların Belirlenmesi

• Risk değerlendirmesi

• Tahliye stratejisinin oluşturulması

• Sistemler arası entegrasyonun planlanması

b. Planlama ve Tasarım

• Acil anons zonlarının belirlenmesi

• Hoparlörlerin yerleşimi

• Kontrol ve gösterge cihazlarının seçimi

• Güç kaynakları ve kablolamanın planlaması

c. Kurulum ve Devreye Alma

• Montaj ve sistem testleri

• Son kullanıcı onayı

d. Kullanım, Onay ve Bakım

• Kullanım kolaylığı için dokunmatik paneller

• Operatör eğitimi

• Rutin testler ve arızalı parçaların değiştirilmesi.

Sistem Bileşenleri ve Standartlara Uygunluk

EN 54-16: Acil Anons Kontrol ve Gösterge Tertibatı

• Sükunet, acil durum, arıza uyarısı gibi modlarda çalışabilmelidir.

• Farklı kullanıcı seviyeleri tanımlanmıştır (yetkili personel, üretici teknisyeni vb.).

• En az IP30 koruma derecesine sahip olmalıdır.

EN 54-24: Hoparlörler

• Tip A: Kapalı alanlar için

• Tip B: Açık alanlar için

• IP21C (iç mekân) ve IP33C (dış mekân) koruma seviyeleri gerekir.

• Hoparlörler üretici, tip, güç ve frekans bilgilerini taşımalıdır.

Güç Kaynakları ve Yedekleme

a. Ana Güç Kaynağı:

• Şehir şebekesi veya jeneratör olabilir.

b. Yedek Güç Kaynağı:

• EN 54-4 standardına uygun batarya sistemleri

• Elektrik kesintisi durumunda sesli alarmı:

  • En az 30 dakika çalıştırmalı (tahliye şartı yoksa)

  • Tahliye süresinin 2 katı kadar çalışmalı (tahliye şartı varsa)

Yedek batarya kapasitesi, sükûnet ve alarm modundaki yük akımlarına göre hesaplanır.

Ses Seviyeleri, Anlaşılabilirlik ve Hoparlör Yerleşimi

a. Ses Basınç Seviyesi (SPL):

• Minimum: 65 dB

• Yatak başında: 75 dB

• Maksimum: 120 dB

b. Desibel (dB) Kazanç Hesaplaması:

• 3 dB → 2 kat güç

• 6 dB → 4 kat güç

c. Geleneksel Tasarım Yöntemi:

• Oktav bandı yankılanma süresi ≤ 1.3 s

• 10 dB sinyal-gürültü farkı

• Hoparlörler arası mesafe (tek yönlü: 6 m, çift yönlü: 12 m)

d. Ayrıntılı Tasarım Yöntemi:

• IEC EN 60268-16 standardına göre STI (Speech Transmission Index) ≥ 0.5

Acil Anons Zonlama İlkeleri

• Bir yangın zonu, birden fazla acil anons zonunu kapsayamaz.

• Yayınlar birbirini etkilemeyecek şekilde izole edilmelidir.

• Merdiven, asansör, atrium gibi alanlar özel bölge olarak tanımlanmalıdır.

Bir acil anons sisteminin başarısı; yalnızca teknik yeterlilikle değil, planlama, uygulama ve bakım süreçlerinin EN 54 standartları ve ulusal yönetmeliklere uygun yürütülmesiyle sağlanır. Doğru tasarlanan ve işletilen bir sistem, acil durumlarda panik hâlini yöneterek hayat kurtarabilir.

Yangın Alarm Sistemi ile Entegrasyon

Yangın algılama sistemi ile acil anons sistemi arasında:

• İletim hattı uyumu zorunludur.

• Hatalar 100 saniye içinde rapor edilmeli.

• Kısa devre/kopukluk durumları sistemin fonksiyonunu etkilememelidir.

🔢 Yedek Batarya Kapasitesi Hesap Formülü

🔌 1. Akım Değerleri Nereden Alınır?

➤ I₁ – Sükûnet Akımı (Standby Mode Current):

Bu, sistem aktif alarmda değilken, yani bekleme durumunda çeken toplam akımdır.

➤ I₂ – Alarm Akımı (Alarm Mode Current):

Bu, sistem aktif alarm durumundayken çeken toplam akımdır. Hoparlörler devrede, amplifikatörler çalışıyor, mesaj yayını yapılıyor.