Yoğunlaştırılmış Aerosol Yangın Söndürme Sistemleri Üzerine Brifing
Yoğunlaştırılmış aerosol yangın söndürme sistemleri, kapalı alanlardaki belirli yangın türleri için etkili bir bastırma çözümü sunar. Bu sistemler, yangının kimyasal zincir reaksiyonuna müdahale ederek, geleneksel kuru kimyasallara kıyasla potansiyel olarak daha az ikincil hasar bırakarak çalışır.
Başlıca uygulama alanları, normalde insan bulunmayan ve A Sınıfı yüzey yangınları (kağıt, ahşap), B Sınıfı (yanıcı sıvılar) ve C Sınıfı (enerji altındaki elektrikli ekipmanlar) yangın riskleri taşıyan türbin muhafazaları, elektrik panoları ve makine daireleri gibi yerlerdir.
Bununla birlikte, en önemli endişe, bu sistemlerin deşarjı sonrası hassas elektronik ekipmanlar üzerinde neden olabileceği korozyon hasarıdır. Aerosol üreticilerinin veri merkezleri ve telekomünikasyon tesisleri gibi alanlarda kullanımı teşvik etmesine rağmen, bu tür hassas ortamlarda temiz gazlı söndürme sistemleri gibi alternatiflerin kullanılmasını önermektedir. Bu tavsiye aerosol deşarjı sonucu elektronik ekipmanlarında korozyon hasarı yaşadığı somut vakalara dayanmaktadır.
Bu sistemlerin kurulumundan önce tasarım ve kurulumun NFPA 2010 gibi ulusal standartlara uygun olmasını, listelenmiş sistemlerin kullanılmasını ve kapsamlı bir bakım programının oluşturulmasını şiddetle tavsiye etmektedir.
Sistemin Çalışma Prensibi
Yoğunlaştırılmış aerosol söndürme sistemleri, yangını söndürmek için katı bir aerosol oluşturucu bileşiğin yanma süreciyle üretilen, ince bölünmüş katı parçacıklar ve gaz halindeki maddelerden oluşan bir ortam kullanır. Bu sistemlerin temel işleyişi, yangının devam etmesi için gerekli olan dört unsuru (ısı, yakıt, oksitleyici madde ve kimyasal zincir reaksiyonu) tanımlayan “yangın dört yüzlüsü” prensibine dayanır.
Etki Mekanizması: Aerosol, Halon 1301 gibi halokarbonlu ajanlara benzer şekilde, öncelikli olarak yangının kimyasal zincir reaksiyonuna müdahale eder. Bu reaksiyonu kırarak, yangının kendi kendini sürdürmesi için gereken ısıyı ortadan kaldırır ve yangını söndürür.
Parçacık Boyutu: Ulusal Yangından Korunma Kurumu (NFPA) tanımlamasına göre, yoğunlaştırılmış aerosol parçacıkları 10 mikrometreden daha küçük çapa sahiptir. Bu, 25 ila 150 mikrometre arasında değişen geleneksel kuru kimyasal ajanlardan önemli ölçüde daha küçüktür ve reaksiyon için geniş bir yüzey alanı sağlar.
Jeneratör Bileşenleri: Tipik bir aerosol jeneratörü; bir kasa, başlatma cihazı (aktüatör), aerosol oluşturan bileşikler, reaksiyon (oksidasyon) bileşeni, soğutma bileşeni ve deşarj portlarından oluşur.
Aktivasyon: Sistemler, bir duman veya ısı algılama sistemi tarafından elektronik olarak, eriyebilir bir bağlantı ile termal olarak veya bir çekme istasyonu ile manuel olarak etkinleştirilebilir.
Sistemin amacı, gerekli konsantrasyondaki katı aerosol parçacıklarını ve inert gazları üreterek korunan hacim boyunca (örneğin kapalı bir oda veya pano) homojen bir şekilde dağıtmak ve yeniden tutuşmayı önlemek için bu konsantrasyonu belirli bir süre boyunca sürdürmektir.
Uygulama Alanları ve Sınırlamalar
Yoğunlaştırılmış aerosol sistemleri, yalnızca listelendikleri ve test edildikleri sınırlar dahilindeki tehlikeleri korumak için kurulmalıdır. Mevcut listelemeler, A Sınıfı yüzey yangınları (İçten yanan yangınlarda etkisizdir. Kağıt, kumaş, pamuk vb.), B Sınıfı ve C Sınıfı yangın tehlikelerini kapsamaktadır.
Tipik Uygulama Alanları
Bu sistemler genellikle normalde insan bulunmayan alanlar veya muhafazalar için uygundur:
- Yanıcı sıvı depolama alanları (sınıflandırılmış elektrikli ekipman gerektirmeyenler)
- Türbin muhafazaları
- Elektrik panoları
- Araç motor bölmeleri
- Depolama kasaları
- Deniz taşıtlarının makine daireleri
- CNC makineleri
- Veri merkezleri ve telekomünikasyon tesisleri (Not: Aşağıdaki çekincelere bakınız)
Önemli Sınırlamalar ve Endişeler
Hassas Elektronik Ekipmanlar: Aerosol üreticileri bu sistemleri veri merkezleri ve telekomünikasyon tesisleri için pazarlasa da, ARC bu uygulamalara karşı tavsiyede bulunmaktadır. Deşarj sonrası ortaya çıkan partikül kalıntısının hassas elektronik ekipmanlar üzerinde korozyon hasarına yol açma potansiyeli ciddi bir endişe kaynağıdır. Bazı müşteriler yoğunlaştırılmış aerosol sisteminin deşarjı sonucunda elektronik ekipmanlarında korozyon hasarı yaşamıştır. Bu nedenle bu tür ortamlar için temiz gazlı söndürme sistemleri gibi alternatifleri önerilmektedir.
İnsan Bulunan Alanlar: Normalde insan bulunan alanlarda kurulum dikkatle değerlendirilmelidir. Deşarj sırasında ve sonrasında (bir saate kadar) görüş mesafesinin azalması, göz tahrişi, aerosol oluşturma reaksiyonundan kaynaklanan potansiyel zehirli gazlar ve sıcak yanma ürünleri gibi tehlikeler mevcuttur. Personel, sistem deşarjından sonra aerosol ajanı çökene veya alan uygun şekilde havalandırılana kadar bölgeye girmemelidir.
Kullanılmaması Gereken Yangın Türleri ve Malzemeler: Yoğunlaştırılmış aerosol ajanları aşağıdaki materyalleri içeren yangınlarda kullanılmamalıdır:
- A Sınıfı malzemelerde (kağıt, ahşap vb.) derinlemesine (deep-seated) yangınlar
- Selüloz nitrat ve barut gibi hava olmadan hızlı bir şekilde oksitlenebilen kimyasallar
- Lityum, sodyum, potasyum, magnezyum gibi reaktif metaller
- Metal hidritler
- Belirli organik peroksitler ve hidrazin gibi kendi kendine termal bozunmaya uğrayabilen kimyasallar
Ayrıca, jeneratörler bu tür ortamlarda kullanım için özel olarak listelenmedikçe, sınıflandırılmış tehlikeli alanları (yanıcı sıvılar veya yanıcı tozlar içeren) korumak için kullanılmamalıdır.
Yoğunlaştırılmış bir aerosol yangın söndürme sistemi kurmayı planlamadan önce, önerilen uygulamayı görüşmek üzere konuya hakim yetkili ile iletişime geçilmesi önemle tavsiye edilir. Ek olarak, aşağıdaki hususlar kapsamlı bir şekilde dikkate alınmalıdır:
Standartlara Uygunluk: Tasarım, kurulum, bakım, denetim ve testler, NFPA 2010, Sabit Aerosol Yangın Söndürme Sistemleri Standardı veya eşdeğer bir standardın en son baskısına uygun olmalıdır. Kurulumdan önce sistem özellikleri, çalışma planları, tasarım hesaplamaları ve tüm ekipmanların üretici spesifikasyon sayfaları incelenmek ve onaylanmak üzere sunulmalıdır.
Hassas Ekipman Riski: Ajan partikül kalıntısının hassas ekipmanlar (bilgisayar ekipmanları, motor kontrol merkezleri vb.) ve diğer nesneler üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri göz önünde bulundurulmalıdır. Korozyon hasarı potansiyeli nedeniyle, Bu tür ekipmanlar için temiz gazlı söndürme sistemleri gibi alternatiflerin kullanılmasını tavsiye eder.
Listelenmiş Sistemler: Ulusal olarak tanınan bir test laboratuvarı tarafından listelenmiş aerosol yangın söndürme sistemleri seçilmelidir. Sistem, listelemenin belirlediği sınırlar dahilindeki tehlikeleri korumak için kullanılmalıdır.
Yapısal Bütünlük: Tamamen su basma sisteminin tasarımında korunan muhafazanın yapısal gücü ve bütünlüğü sağlanmalıdır.
Güvenli Kurulum: Aerosol jeneratörleri, üreticinin tavsiyelerine uygun olarak yanıcı malzemelerden minimum güvenli bir mesafede güvenli bir şekilde kurulmalıdır.
Deşarj Öncesi Alarmlar: Korunan alan içinde, yaklaşan deşarj hakkında pozitif bir uyarı vermek için sesli ve görsel deşarj öncesi alarmlar sağlanmalıdır.
Temizlik Prosedürleri: Sistem deşarjından sonra korunan alanın temizlenmesi ve restore edilmesi için uygun prosedürler geliştirilmelidir.
Bakım Programı: Ekipman üreticisinin yönergelerini izleyen, kayıtlı bir bakım programı oluşturulmalıdır. Bu program şunları içermelidir:
- Aylık: Sistemin çalışır durumda olduğunu ve belirgin bir eksiklik olmadığını doğrulamak.
- Yıllık: Yetkili bir yüklenicinin sistemi uygun çalışma açısından denetlemesi, üreticinin prosedürlerine göre test etmesi ve korunan muhafazanın bütünlüğünü kontrol etmesi.
Referans Standartlar
- NFPA 2010, Standard for Fixed Aerosol Fire-Extinguishing Systems
- ISO 15779, Condensed Aerosol Fire Extinguishing Systems
- ANSI/UL 2775, Standard for Fixed Condensed Aerosol Extinguishing System Units
- CEN/TR 15276-1/2, Fixed firefighting systems – Condensed aerosol extinguishing systems
