Yangın Algılama ve Alarm Sistemi Parçaları Nelerdir?
Yangın algılama sisteminde, Hem konvansiyonel Yangın Alarm hem de adresli yangın alarm sistemlerde yangın algılama sistemlerinin parçaları hemen hemen aynı görevi yapmakta ve birbirine benzemektedir. Şimdi sırası ile bu yangın algılama sistemlerinin parçalarını tanımaya çalışalım.
Çünkü bir yangın algılama sistemi birçok elemanın birleşmesinden meydana gelmektedir. Bütün parçalar dedektörler, Butonlar , Sirenler ve diğer çeşitli ekipmanlar birleşip yangın algılama sistemini meydana getirmektedirler. Bütün bu ekipmanlar ayrı ayrı satılan ve kurulacak olan sistemin adet ve sayısına göre değişkenlik gösteren elemanlardır.
Yangın algılama panelleri:
Yangın panelleri yangın algılama sisteminin beyni konumundadır. Bütün karar verme mekanizması yangın paneli üzerindedir. Konvansiyonel sistemin panellerine konvansiyonel yangın paneli, Adresli sistemin panellerine ise adresli yangın algılama sistemi paneli denilmektedir.
Yangın algılama sistemi paneli üzerinde çeşitli tuşlar veya LCD veya LED li gösterge ekranları bulunur. Bu tuşlar ve ekranlar üzerinden panelle ilgili çeşitli teknik ayarlar yapılabilmektedir. Hemen hemen bütün yangın panelleri 24V ile çalışmaktadır. Bu yüzden yangın panelini elektrik kesintilerinde beslemek için genellikle 2 adet 12V 7Ah akü kullanılmaktadır.
Konvansiyonel yangın algılama panelleri temelde zon sayısına göre guruplanabilir. Konvansiyonel paneller kullanılacak mekan veya dedektör sayısına göre 2,4,6,8,12,16,32 vb. zon sayılarında imal edilmektedirler. Her bölgeye (zon) yaklaşık 20 dedektör bağlanabilmektedir. Temelde basit bir yapısı vardır.
Konvansiyonel yangın algılama sistemi montajdan sonra özel bir programlama gerektirmez. Direk montaj yapıldıktan sonra enerji verilerek devreye alınabilen yangın panelleridir. Panel üzerinde zone sayısı kadar zone ların durumunu gösteren ledler bulunur. Bu ledlere bakarak alarm, arıza vb. bilgileri alabiliriz.
Yine son yıllarda konvansiyonel sistemler LCD ekranlı olarak üretilmektedir. Bu sayede zonlardaki alarm, arıza vb. durumlar bu ekrandan izlenebilmektedir.
Adresli yangın algılama panelleri temelde loop sayısına göre guruplanabilir. 1loop, 2loop, 3 loop, 4loop, 8loop vb. loop sayılarında adresli yangın algılama panelleri bulunmaktadır. Ortalama olarak her bir loop hattına 125 ile 127 adet dedektör bağlanabilmektedir. Günümüzdeki bazı panellerde loop hattındaki eleman sayısı 256 adede kadar çıkabilmektedir.
Adresli sistemlerde paneller birbirleri arasında network bağlanabilmektedirler. Yani 2 looplu bir paneli herhangi bir binaya taktık diyelim ileride yeni katlar yapıldı ve mevcut panel yetersiz kaldı varsayalım 2 looplu yeni bir panel alarak iki paneli birbirine network yaparak tek panelmiş gibi çalıştırabilmek mümkündür. Bu yüzden adresli paneller genişlemeye müsait yangın panelleridir.
Adresli yangın algılama panelleri komplike ve fonksiyonel bir yapıya sahiptirler. Panelin önünde genellikle bir LCD ekran bulunur. Buradan loop hatları ve yangın dedektör ve diğer elemanlarının durumları izlenebilmektedir. Konvansiyonel yangın panellerinde olduğu gibi bağlantıyı yap enerjiyi ver çalıştır mantığında çalışmazlar.
Yangın senaryosuna ve kurulan yangın algılama sisteminin durumuna bağlı olarak özel olarak panel üzerinden veya özel yazılımlar vasıtası ile bilgisayar yardımı ile programlanmaları gerekmektedir. Bu paneller genellikle bilgisayar yardımı kullanılarak programlanmaktadırlar
Yangın tekrarlama panelleri:
Tekrarlama panelleri adresli yangın algılama sistemlerinde bulunan bir panel çeşididir. Asıl amacı adresli yangın algılama panelinin durumunu uzaktan izlemektir. Bu durumlar nelerdir denirse alarm durumunu, Hata durumunu, Hat kopukluğu durumunu, Loop hatları ve dedektörlerin durumlarını yangın panelinden nasıl takip edebiliyorsak tekrarlama panelinden de takip edebiliriz.
Kullanımına örnek verecek olursak bina içindeki yangın panelinin durumunu bina dışındaki güvenlik kulübesinden takip etmek istersek güvenlik kulübesine bir tekrarlama paneli koymamız yeterli olacaktır. Bir sonraki sayfada tekrarlama panellerinin resimleri bulunmaktadır.
Optik Duman Dedektörleri:
Optik duman dedektörleri yangın esnasında alevin çıkardığı dumanı algılama yeteneğine sahip olan dedektörlere denilmektedir. Optik duman dedektörleri yavaş ve içten içe yanan büyük partiküllü beyaz dumanlı yangınların algılanmasına daha duyarlı olan bir dedektördür. Algılamasının temelinde optik haznenin içindeki ışığın yansıma özelliği kullanılarak tasarlanmış bir yapı bulunmaktadır.
Bu yapının içine giren dumanın ışığı dağıtıp ışığın algılayıcı tarafından emilmesi ile alarmın oluşması prensibine dayanmaktadır. Konvansiyonel sistemde kullanılan duman dedektörlerine konvansiyonel duman dedektörü, Adresli sistemlerde kullanılanlara ise adresli optik duman dedektörü denilmektedir. Optik duman dedektörlerinin tabanları ayrı olarak satılmaktadır. Duman dedektörü ile birlikte mutlaka tabanı da verilmelidir.
Aşağıdaki örnek resimlerde bir optik duman detektörünün nasıl algılama yaptığı anlatılmaktadır. Resimde de görülebileceği gibi ışık kaynağından çıkan ışık normal şartlarda ışık algılayıcı diyotu görmez. Ama duman bu hazneye girdiğinde yansıyan ışık demeti sayesinde algılayıcı diyota ışık demeti düşer ve algılama gerçekleşmiş olur.
Optik duman detektörü algılama yapısı örneği:
Optik duman dedektörleri, duman partiküllerini tespit etmek için ışık yansıtma veya dağılma prensibini kullanır. Dedektörün içinde bir ışık kaynağı ve ışık algılayıcı sensör bulunur. Normal şartlarda, ışık doğrudan algılayıcıya ulaşmaz.
Ancak ortama duman girdiğinde, ışık partiküllere çarparak dağılır ve algılayıcıya ulaşır. Bu durum, dedektörde bir sinyal oluşturarak yangın alarmının devreye girmesini sağlar. Optik duman dedektörleri, genellikle yavaş yanan, duman yoğun yangınlarda daha etkilidir.
Sıcaklık dedektörleri :
Algılama olarak yangının alevinden yayılan ısının algılanması prensibi ile çalışırlar. Dedektörün içinde sıcaklık algılayan termistör elemanı bulunmaktadır. Bu elemanın direnç değeri sıcaklık ile değişmektedir. Algılama prensibi içindeki termistör elemanının sıcaklık değerinin değişimlerinin ölçülmesidir.
İki farklı tipi bulunmaktadır. Bunlar sabit sıcaklık dedektörleri belli bir sıcaklık değerinin üzerine çıkıldığında alarm veren dedektörler. Örneğin 58 C sıcaklık özelliğine sahip ısı dedektörleri sıcaklık 58 C nin üzerine çıktığında alarm verecektir.
Diğer farklı tipe sahip sıcaklık dedektörü ise sıcaklık artış hızı dedektörleridir. Bu dedektörler sıcaklığın artış hızını ölçerek algılama yapan dedektörlerdir. Örneğin sıcaklığın çok kısa bir sürede 25 C den 55C çıkması gibi ani sıcaklık değişimlerini algılayarak algılama yaparlar.
Yangın algılamasında duman dedektörleri kadar hassas değildirler. Özellikle duman dedektörü konulamayacak mahallerde kullanılırlar. Örneğin su buharından dolayı hatalı alarmları yok etmek için mutfak, banyo vb. Yerlerde ısı dedektörleri kullanılmaktadır.
Isı(Sıcaklık) dedektörleri, iyonizasyon ve optik duman dedektörleriyle ortak bir profile sahiptir ancak düşük hava akışı direncine sahip, kendiliğinden sönebilen beyaz polikarbonattan yapılmış bir kasaya sahiptir. Bu cihazlar, harici hava sıcaklığına orantılı bir voltaj çıktısı sağlayan tek bir termistör ağı kullanarak ısıyı izlerler.
Sıcaklık dedektörleri genellikle binaların içinde kullanılır ve üreticinin talimatlarına ve ilgili yangın koruma standartlarına göre yerleştirilir. Tepki süreleri, yangından dedektöre aktarılan ısı miktarına bağlıdır; bu nedenle, dedektörlerin yerleştirilmesinde şu hususlar dikkate alınmalıdır:
- Tavan yüksekliği ve dedektörün tavandan ne kadar aşağıda olduğu
- Bina içindeki havalandırma düzenleri
- Isı akışını engelleyen nesneler
Isı dedektörleri ayrıca, dumanlı veya oksijen sınırlı yangınlar için dış mekanlarda da kullanılabilir; bu durumlarda, hız telafi edici ısı dedektörleri tercih edilmelidir.
Kombine Dedektörler (Isı +Duman dedektörleri):
Kombine dedektörler yukarıda anlatılan sıcaklık ve duman dedektörlerinin her ikisinin bir dedektörde birleştirilmesi ile oluşmuş bir dedektör çeşididir. Hem sıcaklık hem de dumana karşı hassas olduğu için yangın algılama seviyesi daha yüksektir.
Yangın Algılama Sistemi Butonları:
Yangın butonları bir yangın algılama sisteminin olmazsa olmazlarından biridir. Yangının başladığını gören kişilerin basarak binadakileri ve yangına müdahale etmesi gereken kişileri bilgilendirmesine yarayan kırmızı renkli bir butondur.
Eskiden cam kır tipinde olan bu butona dışındaki camı elimizle veya sert bir cisimle kırarak butona basabiliyorduk, Günümüzde ise cam kır tipi butonların yerini geri getirmeli butonlar almıştır. Konvansiyonel panel ile kullanılan butonlara konvansiyonel yangın butonu, Adresli sistemler ile kullanılanlara adresli yangın butonu denilmektedir.
Yangın Algılama Sistemi Sirenleri:
Yangın algılama sistemlerinde yangın anında ilgilileri ve bina içindeki kişileri uyaran yüksek güçlü sese sahip cihazlardır. Ortama 110dB ses çıkış gününe sahiptirler. Konvansiyonel sistemlerde kullanılan sistemleri konvansiyonel siren adresli sistemlerde kullanılanlara ise adresli siren denilmektedir.
Bütün adresli sistemlere istenirse konvansiyonel siren takılabilmektedir. Ve genellikle uygulamalarda tercih edilen bir durumdur. Adresli sirenler hem pahalıdırlar hem de alarm anında fazla akım çektikleri için loop hatlarının mesafesini ve bağlanabilecek cihaz sayısını düşürmektedirler.
Yangın Algılama Sistemi Flaşörleri – Flaşörlü Sirenler:
Yangın flaşörleri yangının çıkış anının ses yerine ışıkla bildirilmesinin istendiği yerlerde kullanılan bir yangın uyarı elemanıdır. Örneğin hastanelerde veya sesin insanlara rahatsızlık vereceği mekanlar da siren yerine flaşör kullanılabilir. Aynı şekilde çok sesli ortamlarda yüksek ses bulunan fabrikalarda sirenin sesi duyulmayabilir bunun önüne geçebilmek için ses yerine flaşör kullanılabilir.
Yine hem siren hem de flaşör özelliğine sahip flaşörlü sirenler bulunmaktadır. Bu ürünler yangın anında hem sesli hem de ışıklı uyarı vererek insanları uyarmaktadırlar.
Yangın flaşörlerinin yerleşiminde dikkat edilmesi gereken başlıca unsurlar şunlardır:
Görsel Erişilebilirlik: Flaşörler, her alandan net bir şekilde görülebilecek yerlere yerleştirilmelidir. Engel oluşturan mobilya veya duvarlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Tavan Yüksekliği: Flaşörün verimli çalışabilmesi için tavan yüksekliği dikkate alınmalıdır; tavandan fazla alçak ya da yüksek olmamalıdır.
Ses ve Işık Uyarısı Senkronizasyonu: Sesli alarmlar ve flaşörler senkronize olmalıdır, böylece kullanıcılar aynı anda sesli ve görsel uyarılar alır.
Bina Yapısına Uygunluk: Bina içindeki bölümler (örneğin, açık alanlar, odalar) flaşör yerleşim planında dikkate alınmalıdır.
Mevzuata Uygunluk: Yangın flaşörlerinin yerleşimi, yangın güvenliği yönetmeliklerine ve yerel düzenlemelere uygun olmalıdır.
Yangın algılama sistemi modülleri:
Yangın algılama sistemi modülleri adresli yangın alarm sistemlerinde kullanılmaktadır. Adresli yangın alarm sisteminde kullanılan bu modüller çok çeşitli cihazları kontrol etmek ve bu cihazlardan bilgi almak amacı ile kullanılmaktadırlar. Bu modüller nelerdir kısaca bunlardan bahsedelim,
Giriş çıkış modülleri , Röle Modülleri , Supervize röle çıkış modülleri, Siren kontrol modülleri, Giriş modülleri, Bölge kontrol modülleri vb. çeşitli modüller bulunmaktadır.
Örneğin herhangi bir katta bulunan yangın damperinin konumunu adresli yangın sisteminden izlemek için giriş modülü kullanabiliriz.
Röle çıkışlı bir CO dedektörünü adresli sistemden izlemek yani loop hattına adresli bir cihaz gibi bağlamak için yine giriş modülü kullanabiliriz.
Örneğin 24V ile çalışan bir cihazı yangın anında çalıştırmak için ve yangın algılama sistemine dahil etmek için süpervize röle modülü kullanabiliriz.
Konvansiyonel sirenleri bölge bölge adresli panel loop hattından çalıştırabilmek için siren kontrol modülleri kullanılır.
Bir cihazın kontaklarını hem takip etmek hem de o cihazı kumanda etmek için giriş çıkış modülleri kullanılmaktadır.
Bunlar gibi onlarca kontrol ve izleme çok çeşitli kontrol modülleri vasıtası ile adresli yangın panellerinden izlenmekte ve kontrol edilmektedir. Bu sayede yangın anında yangın senaryoları oluşturulabilmektedir. Modüllerin kullanılabilmesi adresli yangın sistemlerinin en önemli özelliklerinden biridir.
Kanal Tipi Duman Dedektörleri:
Kanal tipi duman dedektörleri binalarda hava kanallarının içinde duman bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi için kullanılan bir dedektör çeşididir. Özel kutusu içinde normal bir dedektöründen oluşan bir yapısı bulunmaktadır. Bu kutu kanalın dışınan montaj edilir. Bu kutudan çıkan 2 adet örnekleme borusu kanalın içine sokularak kanalın içindeki duman durumu kontrol edilmiş olur. Bu boruların birinden hava girişi diğerinden hava çıkışı olur.
Acil durum butonu, yangın veya acil bir durum fark edildiğinde manuel olarak alarm sistemini devreye sokmak için kullanılır. Genellikle, otomatik dedektörlerin bir yangını tespit edemediği veya kullanıcıların hızla alarmı başlatmak istediği durumlarda kullanılır. Bu butonlar, bina içerisinde stratejik noktalara yerleştirilmiştir ve alarm sistemi üzerinde doğrudan etki gösterir.
Sirenler ve flaşörler, yangın algılandığında görsel ve işitsel uyarı sağlayan cihazlardır. Sirenler, yüksek ses çıkararak insanları uyarırken flaşörler, özellikle işitme engelli bireyler veya gürültülü ortamlarda çalışan kişiler için parlak ışıklarla uyarı sağlar. Bu cihazlar, tahliyeyi hızlandırmak ve binadaki herkesin yangın durumunu fark etmesini sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Yangın alarm sistemi, yangının erken tespit edilmesine yardımcı olur ve yangın büyümeden önce insanları uyararak tahliyeyi hızlandırır. Bu, hayat kurtarmak ve yangının yayılmasını önlemek açısından hayati bir rol oynar. Erken tespit sayesinde yangın söndürme ekipleri hızla harekete geçebilir, böylece maddi hasar en aza indirilebilir. Özellikle büyük ticari binalar ve kalabalık yerlerde yangın alarm sistemleri, güvenlik için vazgeçilmezdir.
Yangın alarm sistemlerinin düzenli olarak bakım yapılması hayati öneme sahiptir. Bakım kapsamında dedektörlerin düzgün çalışıp çalışmadığı test edilir, sirenlerin ve flaşörlerin etkinliği kontrol edilir. Pillerin değiştirilmesi ve alarm sisteminin genel performansının test edilmesi gibi işlemler de bakım sürecine dahildir. Sistemlerin periyodik olarak kontrol edilmesi, olası arızaların önüne geçerek güvenliği sağlamaya yardımcı olur.
Birçok ülkede yangın alarm sistemlerinin belirli binalarda zorunlu olduğu kanunlarla düzenlenmiştir. Ticari binalar, okullar, hastaneler gibi insanların toplu olarak bulunduğu yerlerde yangın alarm sistemi bulunması genellikle yasal bir zorunluluktur. Bu sistemler, yangın güvenliği yönetmeliklerine uygun olmalıdır ve kurulum, düzenli bakım ve testler kanunen takip edilmelidir.
Yorumlar (6)