Gazlı Yangın Söndürme Sistemi Teknolojileri
Gazlı yangın söndürme sistemleri, su ile söndürmenin uygun olmayacağı alanlarda gazlı söndürme sistemi tercih edilmektedir. Örneğin sunucuların bulunduğu bir server odasında sulu söndürme asla tercih edilmez. Bir yangın anında sunucuların zarar görmemesi için gazlı söndürme sistemi tercih edilir. Günümüzde bazıları hariç gazlı söndürme sistemleri insan sağlığı açısından güvenli sistemlerdir.
Gazlı söndürme sistemleri elektronik ve mekanik sistemlerin birleşmesinden meydana gelir. Elektronik sistemler sayesinde yangın algılaması ve söndürmenin aktif edilmesi sağlanır. Gazın boşalacağı borular ve gaz tüpleri ise gazlı söndürme sistemine ait mekanik sistemlerdir.
Mekanik ve elektronik sistemlerin birlikte çalışması ile gazlı söndürme sistemi tamamlanmış olur. Yangın söndürmede kullanılacak gaz (ajan) silindir tüplerde depolanır. Sistemin söndürme prensibi kullanılan gazın özelliklerine göre değişmektedir.
Gazlı söndürmede kullanılan söndürücü gaz çeşitleri şunlardır.
- Novec 1230 3M
- FM200
- CO2
- İnergen söndürme gazları
Novec 1230 Gazlı Söndürme Sistemi Nedir?
Novec 1230, 3M tarafından geliştirilen bir gazlı yangın söndürme sistemidir. Genellikle elektronik cihazlar, veri merkezleri, müzeler ve diğer hassas ortamlar için tercih edilir çünkü bu sistem, yangını etkili bir şekilde söndürebilirken ortamda bulunan ekipmanlara zarar vermez.
Novec 1230, çevreye zararsız ve insan sağlığına duyarsız bir madde olup, ozon tabakasına zarar vermez. Ayrıca, düşük sıcaklıklarda bile etkin çalışabilir. Yangın söndürme işlemi, gazın yangın bölgesindeki oksijen seviyesini azaltarak yangını kontrol altına almakla gerçekleştirilir.
FM200 Söndürme Sistemi Nedir?
FM200, halon yerine geliştirilmiş bir gazlı yangın söndürme sistemidir ve özellikle bilgisayar odaları, veri merkezleri, müzeler ve benzeri hassas alanlarda kullanılır. Kimyasal olarak heptafloropropan (C3HF7) içerir. FM200, yangını hızla söndürür ve etkili bir şekilde oksijen seviyesini düşürerek yangının yayılmasını engeller.
Bu gaz, elektroniğe zarar vermez ve ortamda bulunan insanlara zararsızdır, ancak yüksek konsantrasyonlarda kısa süreli maruziyet tehlikeli olabilir. Ayrıca, çevre dostu olup ozon tabakasına zarar vermez ve sera etkisi yaratma potansiyeli oldukça düşüktür. FM200 sistemleri, hızlı yanıt süreleri ve etkin söndürme yetenekleri ile bilinir.
CO2 Söndürme Sistemi Nedir?
CO2 gazlı söndürme sistemi, karbon dioksit (CO2) kullanarak yangınları söndürmek için tasarlanmış bir yangın söndürme yöntemidir. Bu sistem, yangın bölgesine yüksek basınçlı CO2 gazı salarak yangının yayılmasını engeller.
CO2, oksijen ile birleşerek oksijen seviyesini düşürür, bu da yangının sönmesine neden olur. CO2 gazı, genellikle elektronik cihazlar, makineler veya yakıtla çalışan makinelerin bulunduğu alanlarda kullanılır, çünkü yangın söndürme sırasında su veya kimyasal madde kullanmadığı için cihazlara zarar vermez.
Ancak CO2 gazının kullanımı, yüksek konsantrasyonlarda ortamda bulunan insanlar için tehlikeli olabilir, çünkü oksijen seviyesinin düşmesine yol açar.
Bu nedenle, CO2 gazlı söndürme sistemleri genellikle kapalı alanlarda, yangın söndürme işlemi sırasında çevrede kimse bulunmayan ortamlarda kullanılır. CO2, çevreye zarar vermez ve ozon tabakasına zarar verme potansiyeli yoktur.
CO2 Söndürme sistemi son derece yüksek bir yoğunluğa sahiptir. Yangın yüzeyini kaplayarak yanma olayı için ihtiyaç duyulan oksijeni keserek yangının sönmesini sağlar. Çok etkili bir yangın söndürme sistemidir. Fakat canlılar için yüksek derecede öldürücü etkiye sahiptir.
Bu neden ile canlıların bulunduğu alanlarda kullanılmaları tehlikelidir. Kullanılması gerekiyor ise söndürme başlamadan önce uyarı yapılarak canlıların uzaklaşması sağlanmalıdır.
FM200 gazlı söndürme sistemleri diğer önemli bir söndürme ajanıdır. Bu sistem yangını söndürmek için hidroflorokarbonları kullanır. FM200’de bulunan HFC (hidroflorokarbon) düşük ozon tüketme kabiliyetine sahiptir. Bu yüzden ozona ve dolayısı ile çevreye herhangi bir zararları yoktur.
Aynı zamanda FM200 gazı belli ve doğru konsantrasyon ile insan sağlığı açısından bir risk taşımaz. İnsan hayatı açısından risk taşımadığı için kullanım alanı çok yüksektir. Doğru mühendislik ile tasarlandığında tüp boşalmaya başladığında yangını 10sn içinde söndürmektedir. FM200 temel söndürme prensibi ısı emilimi sureti ile yangının söndürülmesidir.
Diğer bir temiz söndürme sistemi Novec 1230 gazlı söndürme sistemleridir. Bu sistemde yine atmosfere ve insan sağlığına zarar vermeyen temiz söndürme ajanıdır. Novec 1230 halokarbonlar kimyasal ailesine aittir. Novec 1230 tüpten boşaldığında çok hızlı bir şekilde yangını soğutarak etkili bir şekilde söndürme sağlar.
Son derece düşük ozon tüketme kabiliyetine sahiptir. Novec çevre duyarlılığı en yüksek yangın söndürme sistemi ünvanı almıştır.
İnergen yine temiz gazlı söndürme ajanlarından biridir. Bu sistem ateşin etrafındaki oksijen seviyesini azaltmak ve yanma esnasını bastırmak için azot, argon gibi gazlar kullanmaktadır. Doğru konsantrasyonda kullanıldığında insanlar için güvenli gazlı söndürme sistemidir.
Peki doğru söndürme sistemi hangisidir? Hangi sistemi kullanmalıyım konusuna gelince, birçok detayı incelemek gerekir. Örneğin söndürme alanında insan bulunuyor mu? Yangın tipi (A, B,C D) nedir? Söndürme yapılacak alanın büyüklüğü nedir? Bütçemiz nedir? Gibi pek çok değişkenin düşünülerek doğru sisteme karar verilmelidir.
Gazlı Söndürme Sistemleri Karşılaştırma Tablosu:
FM200, Novec 1230 ve CO2 gazlı yangın söndürme sistemlerinin daha detaylı bir karşılaştırması:
| Özellik | FM200 | Novec 1230 | CO2 |
|---|---|---|---|
| Gaz Tipi | HFC-227ea (Hidrofluorokarbon) | FK-5-1-12 (Fluoroketon) | Karbondioksit |
| Yangın Söndürme Yöntemi | Kimyasal tepkimeyi durdurarak yangını söndürür | Isıyı hızla soğutarak ve yanma reaksiyonunu durdurarak söndürür | Ortamdaki oksijen seviyesini azaltarak yanmayı engeller |
| Boşaltma Süresi | 10 saniyeden kısa | 10 saniyeden kısa | Hızlı, ancak ortama bağlı olarak değişebilir |
| Çevresel Etki | Küresel ısınma potansiyeli mevcut, Ozon Tüketme Potansiyeli sıfır | Düşük küresel ısınma potansiyeli, çevre dostu | Ozon Tüketme Potansiyeli sıfır, küresel ısınma etkisi yok |
| Güvenlik | İnsanlar için güvenli, düşük toksisite | İnsan dostu, düşük toksisite | Boğulma riski nedeniyle insan olmayan alanlarda kullanılır |
| Uygulama Alanları | Elektronik cihazlar, veri merkezleri, arşiv odaları | Hassas ekipmanlar, elektronik sistemler, arşivler | Depolar, sanayi tesisleri, tehlikeli kimyasal alanlar |
| Depolama Durumu | Sıvı halde depolanır, boşaltma anında gaz haline dönüşür | Sıvı halde depolanır, gaz olarak boşaltılır | Gaz olarak depolanır |
| Bakım Gereksinimi | Yıllık denetim ve bakımla uzun ömürlü | Düşük bakım gereksinimi, uzun ömürlü | Gaz kaçaklarının önlenmesi için sıkı bakım gerektirir |
| Söndürme Etkinliği | Alevleri hızlıca bastırır, soğutma etkisi zayıftır | Hem yangını bastırır hem de soğutur, yüksek etkinlik | Oksijenin tamamen kesilmesiyle etkili, tekrar alevlenme riskini azaltır |
| Fiyat | Orta düzeyde maliyet | Yüksek, ancak çevresel ve güvenlik avantajları sunar | Daha düşük maliyetli, ancak güvenlik önlemleri pahalı olabilir |
| Gazın Serbest Bırakılması | Basınçlı sistemlerle, hızlı ve etkin boşaltım | Basınçlı sistemlerle, hızlı ve etkin boşaltım | Özel dağıtım nozulları ile hızlı boşaltım |
Bu detaylar, her gazın belirli koşullar altında farklı avantajlar sunduğunu ve uygun seçim yapılmasının yangın güvenliği açısından kritik olduğunu gösteriyor.
