Gazlı Yangın Söndürme Sistemi Teknolojileri

Gazlı yangın söndürme sistemleri, su ile söndürmenin uygun olmayacağı alanlarda gazlı söndürme sistemi tercih edilmektedir. Örneğin sunucuların bulunduğu bir server odasında sulu söndürme asla tercih edilmez. Bir yangın anında sunucuların zarar görmemesi için gazlı söndürme sistemi tercih edilir. Günümüzde bazıları hariç gazlı söndürme sistemleri insan sağlığı açısından güvenli sistemlerdir.

Gazlı söndürme sistemleri elektronik ve mekanik sistemlerin birleşmesinden meydana gelir. Elektronik sistemler sayesinde yangın algılaması ve söndürmenin aktif edilmesi sağlanır. Gazın boşalacağı borular ve gaz tüpleri ise gazlı söndürme sistemine ait mekanik sistemlerdir.

Mekanik ve elektronik sistemlerin birlikte çalışması ile gazlı söndürme sistemi tamamlanmış olur. Yangın söndürmede kullanılacak gaz (ajan) silindir tüplerde depolanır. Sistemin söndürme prensibi kullanılan gazın özelliklerine göre değişmektedir.

Gazlı söndürmede kullanılan söndürücü gaz çeşitleri şunlardır.

• Novec 1230 3M
• FM200
• CO2
• İnergen söndürme gazları

Novec 1230 Gazlı Söndürme Sistemi Nedir?

Novec 1230, 3M tarafından geliştirilen bir gazlı yangın söndürme sistemidir. Genellikle elektronik cihazlar, veri merkezleri, müzeler ve diğer hassas ortamlar için tercih edilir çünkü bu sistem, yangını etkili bir şekilde söndürebilirken ortamda bulunan ekipmanlara zarar vermez.

Novec 1230, çevreye zararsız ve insan sağlığına duyarsız bir madde olup, ozon tabakasına zarar vermez. Ayrıca, düşük sıcaklıklarda bile etkin çalışabilir. Yangın söndürme işlemi, gazın yangın bölgesindeki oksijen seviyesini azaltarak yangını kontrol altına almakla gerçekleştirilir.

FM200 Söndürme Sistemi Nedir?

FM200, halon yerine geliştirilmiş bir gazlı yangın söndürme sistemidir ve özellikle bilgisayar odaları, veri merkezleri, müzeler ve benzeri hassas alanlarda kullanılır. Kimyasal olarak heptafloropropan (C3HF7) içerir. FM200, yangını hızla söndürür ve etkili bir şekilde oksijen seviyesini düşürerek yangının yayılmasını engeller.

Bu gaz, elektroniğe zarar vermez ve ortamda bulunan insanlara zararsızdır, ancak yüksek konsantrasyonlarda kısa süreli maruziyet tehlikeli olabilir. Ayrıca, çevre dostu olup ozon tabakasına zarar vermez ve sera etkisi yaratma potansiyeli oldukça düşüktür. FM200 sistemleri, hızlı yanıt süreleri ve etkin söndürme yetenekleri ile bilinir.

CO2 Söndürme Sistemi Nedir?

CO2 gazlı söndürme sistemi, karbon dioksit (CO2) kullanarak yangınları söndürmek için tasarlanmış bir yangın söndürme yöntemidir. Bu sistem, yangın bölgesine yüksek basınçlı CO2 gazı salarak yangının yayılmasını engeller.

CO2, oksijen ile birleşerek oksijen seviyesini düşürür, bu da yangının sönmesine neden olur. CO2 gazı, genellikle elektronik cihazlar, makineler veya yakıtla çalışan makinelerin bulunduğu alanlarda kullanılır, çünkü yangın söndürme sırasında su veya kimyasal madde kullanmadığı için cihazlara zarar vermez.

Ancak CO2 gazının kullanımı, yüksek konsantrasyonlarda ortamda bulunan insanlar için tehlikeli olabilir, çünkü oksijen seviyesinin düşmesine yol açar.

Bu nedenle, CO2 gazlı söndürme sistemleri genellikle kapalı alanlarda, yangın söndürme işlemi sırasında çevrede kimse bulunmayan ortamlarda kullanılır. CO2, çevreye zarar vermez ve ozon tabakasına zarar verme potansiyeli yoktur.

CO2 Söndürme sistemi son derece yüksek bir yoğunluğa sahiptir. Yangın yüzeyini kaplayarak yanma olayı için ihtiyaç duyulan oksijeni keserek yangının sönmesini sağlar. Çok etkili bir yangın söndürme sistemidir. Fakat canlılar için yüksek derecede öldürücü etkiye sahiptir.

Bu neden ile canlıların bulunduğu alanlarda kullanılmaları tehlikelidir. Kullanılması gerekiyor ise söndürme başlamadan önce uyarı yapılarak canlıların uzaklaşması sağlanmalıdır.

FM200 gazlı söndürme sistemleri diğer önemli bir söndürme ajanıdır. Bu sistem yangını söndürmek için hidroflorokarbonları kullanır. FM200’de bulunan HFC (hidroflorokarbon) düşük ozon tüketme kabiliyetine sahiptir. Bu yüzden ozona ve dolayısı ile çevreye herhangi bir zararları yoktur.

Aynı zamanda FM200 gazı belli ve doğru konsantrasyon ile insan sağlığı açısından bir risk taşımaz. İnsan hayatı açısından risk taşımadığı için kullanım alanı çok yüksektir. Doğru mühendislik ile tasarlandığında tüp boşalmaya başladığında yangını 10sn içinde söndürmektedir. FM200 temel söndürme prensibi ısı emilimi sureti ile yangının söndürülmesidir.

Diğer bir temiz söndürme sistemi Novec 1230 gazlı söndürme sistemleridir. Bu sistemde yine atmosfere ve insan sağlığına zarar vermeyen temiz söndürme ajanıdır. Novec 1230 halokarbonlar kimyasal ailesine aittir. Novec 1230 tüpten boşaldığında çok hızlı bir şekilde yangını soğutarak etkili bir şekilde söndürme sağlar.

Son derece düşük ozon tüketme kabiliyetine sahiptir. Novec çevre duyarlılığı en yüksek yangın söndürme sistemi ünvanı almıştır.

İnergen yine temiz gazlı söndürme ajanlarından biridir. Bu sistem ateşin etrafındaki oksijen seviyesini azaltmak ve yanma esnasını bastırmak için azot, argon gibi gazlar kullanmaktadır. Doğru konsantrasyonda kullanıldığında insanlar için güvenli gazlı söndürme sistemidir.

Peki doğru gazlı söndürme sistemi hangisidir? Hangi sistemi kullanmalıyım konusuna gelince, birçok detayı incelemek gerekir. Örneğin söndürme alanında insan bulunuyor mu? Yangın tipi (A, B,C D) nedir? Söndürme yapılacak alanın büyüklüğü nedir? Bütçemiz nedir? Gibi pek çok değişkenin düşünülerek doğru sisteme karar verilmelidir.

Gazlı Söndürme Sistemleri Karşılaştırma Tablosu:

FM200, Novec 1230 ve CO2 gazlı yangın söndürme sistemlerinin daha detaylı bir karşılaştırması:

Bu detaylar, her gazın belirli koşullar altında farklı avantajlar sunduğunu ve uygun seçim yapılmasının yangın güvenliği açısından kritik olduğunu gösteriyor.

Gazlı Söndürme Sistemleri Bakım ve Test Süreçleri Nasıl Olmalıdır?

Otomatik gazlı yangın söndürme sistemlerinin ömrünü uzatmak ve acil durumlarda güvenilir çalışmasını sağlamak için düzenli bakım ve testler şarttır. Bu süreçler, sistemin bileşenlerinin performansını kontrol etmeyi, olası arızaları önlemeyi ve yasal standartlara uyumu garanti altına almayı hedefler. İşte detaylı adımlar:

A. Periyodik Kontroller

1. Günlük ve Haftalık Görsel Denetimler
   • Kontrol Paneli: LED göstergelerin yeşil (hazır) durumda olduğu doğrulanır. Hata mesajları kaydedilir.
   • Fiziksel Hasar: Boru hatları, nozzle’lar ve silindirlerde çatlak, pas veya deformasyon olup olmadığı kontrol edilir.
2. Aylık Kontroller
   • Basınç Göstergeleri:
     • Silindirlerin üzerindeki basınç göstergeleri okunur. Örneğin, FM-200 sistemlerinde basınç 25°C’de 25 bar civarında olmalıdır.
     • Basınç düşüşü varsa sızıntı testi yapılır (sabun köpüğü ile valf ve bağlantı noktaları kontrol edilir).
   • Dedektör Testleri:
     • Isı dedektörleri üzerine sıcak hava üfleyerek (örn. 70°C’ye kadar), duman dedektörleri ise test aerosolü ile tetiklenir.
     • Dedektörlerin kontrol paneline sinyal göndermesi sağlanır.
   • Alarm ve Uyarı Sistemleri:
     • Sesli alarmlar (≥90 dB) ve flaşör ışıklar çalıştırılır.
     • Acil durum anons sisteminin netliği test edilir.
3. 6 Aylık Kontroller
   • Nozzle ve Boru Temizliği: Nozzle’lardaki toz veya tıkanıklıklar basınçlı hava ile temizlenir.
   • Kablo Bağlantıları: Dedektör ve kontrol paneli arasındaki kablolarda kopukluk veya korozyon kontrol edilir.
   • Yedek Güç Kaynağı: Sistemin jeneratör veya batarya ile çalışması test edilir.

B. Yıllık Bakım ve Kapsamlı Testler

1. Gaz Dolum ve Ağırlık Kontrolü
   • Silindirler tartılarak gaz miktarı karşılaştırılır. Örneğin, 45 kg’lık bir FM-200 silindirinde ±%5’ten fazla kayıp kabul edilemez.
   • Gaz dolumu yapılırken üreticinin talimatlarına (örn. NFPA 2001’e göre saf gaz kullanımı) uyulur.
2. Silindir ve Valf Kontrolleri
   • Hidrostatik Test: Silindirlerin basınç dayanımı, her 10 yılda bir test edilir (örn. 1.5x çalışma basıncı uygulanır).
   • Valf Contaları: O-ring ve contalar yaşlanma belirtilerine karşı incelenir, gerektiğinde değiştirilir.
3. Sistem Simülasyonu (Kuru Çalıştırma)
   • Dedektörler manuel olarak tetiklenir ve sistemin gaz salınımı yapmadan alarm vermesi, vanaları açması ve acil durum sinyallerini aktarması sağlanır.
4. Ortam Sızdırmazlık Testi
   • Kapı ve pencerelerin otomatik kapanma mekanizmaları test edilir.
   • Hava Akış Hızı Ölçümü: Havalandırma sistemleri kapatıldığında ortamın sızdırmazlığı ≤0.005 m³/s olmalıdır (ISO 14520 standardı).

C. Gaz Salınımı Sonrası Prosedürler

1. Silindirlerin Yeniden Doldurulması
   • Salınım yapılan silindirler 24 saat içinde değiştirilmeli veya gazla doldurulmalıdır.
   • Boş silindirler üzerine “DOLU/BOŞ” etiketi yapıştırılır ve depoda ayrı bir alanda saklanır.
2. Ortamın Güvenli Hale Getirilmesi
   • CO₂ sistemlerinde ortamdaki oksijen seviyesi %19.5’e ulaşana kadar alana girilmez.
   • Temiz gaz sistemlerinde ise havalandırma açılarak gazın dağılması sağlanır.
3. Arıza ve Bakım Kayıtları
   • Tüm test sonuçları, basınç değerleri ve yapılan müdahaleler bakım logbook’una işlenir.
   • Kayıtlar, yasal denetimler ve sigorta talepleri için en az 10 yıl saklanmalıdır.

Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri Temel Bilgiler.