Kartlı geçiş sisteminin parçaları nelerdir?

Kartlı geçiş sistemleri, tek bir eleman veya cihazdan oluşan basit bir yapı değildir. Aksine, bu sistemler çeşitli yazılım, PC ve donanım ekipmanlarının bir araya gelmesiyle oluşan karmaşık bir sistemler bütünüdür. Bu entegrasyon, güvenliği artırmak ve erişim kontrolünü sağlamak için kritik öneme sahiptir.

Kartlı geçiş sistemi, yazılım ve donanım bileşenleriyle çalışır. Yazılım tarafında, geçişlerin takip edildiği ve çeşitli raporların alındığı bir PC yazılımı bulunur. Bu yazılım, bir sunucu üzerinde kurulu olup, sistemin merkezini oluşturur. Saha tarafında ise kartlı geçiş panelleri, kart okuyucular, elektrikli ve manyetik kilitler, turnike ve bariyer sistemleri gibi birçok ekipman yer alır. Bu bileşenler, güvenli geçiş ve erişim kontrolü sağlar.

Şimdi sırası ile bu ekipmanları tanımaya çalışalım.

Kartlı Geçiş Sistemi Yazılımı (Programı) ve Server :

Kartlı geçiş sisteminin kontrol ve yönetim sistemi, tüm işlemlerin merkezi olarak yönetildiği bir yazılımdır. Bu program, sistemin kontrolünü, yönetimini ve raporlamasını sağlar. Proximity veya Mifare kartlarının tanıtılması, ilgili kişi veya personele atanması ve geçiş yetkilerinin tanımlanması gibi işlemler tamamen bu yazılım üzerinden gerçekleştirilir.

Ayrıca, güvenlik birimi bu yazılım sayesinde giriş ve çıkışları canlı olarak takip edebilir. Geçmişe yönelik raporlama işlemleri de mümkündür. Örneğin, A kapısından bir hafta içinde kaç kişinin geçtiği, bu kişilerin kimler olduğu ve hangi gün, saat, dakika, saniyede bu kapıdan geçtikleri detaylı olarak raporlanabilir.

Program ayrıca, çıkıştan belli bir zaman diliminden sonra çıkan kişilerin raporlarını ve yetkisiz giriş teşebbüsleri gibi çeşitli raporları da kolaylıkla sunar. Bu sayede birçok farklı giriş-çıkış raporu hızlı ve etkili bir şekilde alınabilir.

Yine kartlı geçiş sistemi yazılımına ilave entegre olarak PDKS yazılımı, Yemekhane takip yazılımı, Ziyaretçi takip yazılımı vb. Birçok takip sistemi yazılımı da kartlı geçiş sistemi yazılımına entegre olarak çalıştırılabilmektedir.

Yine günümüzde kartlı geçiş sistemi yazılımları CCTV kamera sistemleri ile entegre olarak çalışabilmekte kartlı geçiş sistemi yazılımı üzerinden kamera görüntüleri izlenebilmektedir. Kartlı geçiş sistemi yazılımı güçlü bir server (pc) üzerine kurulmalıdır. Sistemin sağlıklı çalışabilmesi için bu son derece önemlidir.

Kartlı Geçiş Sistemi Yazılım ve Kartlı Geçiş Sistemi Paneli

Kartlı Geçiş Sistemi Panelleri:

Kartlı geçiş sisteminin kontrol mekanizması, sistemin beyni konumundadır. Bu yapı, yazılım üzerinde yapılan değişikliklerin kartlı geçiş paneline yüklenmesini sağlar. Sistemdeki kart okuyucular, biyometrik okuyucular, elektrikli ve manyetik kilitler, turnikeler ve bariyerler gibi tüm ekipmanlar, kartlı geçiş sistemi paneline bağlıdır ve bu panel aracılığıyla kontrol edilirler.

Kartlı geçiş sistemi panelleri, genellikle okuyucu sayısına göre sınıflandırılır. Örneğin, bir kart okuyuculu panel, iki kart okuyuculu panel, dört kart okuyuculu panel veya sekiz ile on altı okuyuculu panel gibi farklı versiyonları vardır.

Kartlı geçiş sistemi paneli, sistemin saha ekipmanlarını bağlayan bir elektronik kart ve bu kart ile sistemi besleyen bir güç kaynağı ile aküyü barındıran metal bir panodan oluşur. Neredeyse tüm saha ekipmanlarının kabloları, kartlı geçiş panelinin içine çekilir. Ayrıca, günümüzde kartlı geçiş sistemi panelleri birbirleriyle ağ yapıları oluşturarak, birçok panelden oluşan karmaşık sistemler oluşturabilmektedir.

Kart Okuyucular (Reader):

Adından da anlaşılabileceği gibi kartlı geçiş sisteminde kartları okuyan ve kartlı geçiş sistemi paneli ile haberleşerek yetkisi olan kartları panele bildirerek kapının açılmasını sağlayan özel okuyuculardır. Piyasada genellikle reader olarak bilinirler. Yine kart okuyucuların birkaç farklı modeli bulunmaktadır. Bunlardan birincisi proximity kart okuyucular diğeri ise mifare okuyuculardır.

Proximity okuyucular sadece proximity kartları okuyarak yetkili kartları tanıyarak geçiş izni verdirirler. Mifare okuyucular ise mifare kartları okurlar bunlar hem proximity kart gibi çalışarak kartları tanıyıp geçiş izni verirler. Aynı zamanda mifare kartların bir özelliği olan içlerine bilgi yazılabilen kartların içindeki bilgileri okuyabilirler. Bu sayede mifare kart okuyucular geçiş kontrolün yanında farklı konturlu ödeme sistemi uygulamalarında kullanılmaktadırlar.

Biyometrik Okuyucular: 

Biyometrik okuyucu proximity veya mifare kart okuyan okuyucuların yerine insanın biyolojik özel farklılıklarını okuyan cihazlara verilen isimdir.  Bu okuyucuların kullanımı günümüzde hayli yaygın durumdadır. Aynı zamanda gelecekte bu okuyucuların çok daha fazla gelişeceği tahmin edilmektedir.

Bu okuyucuların algılama mantığı her insanda eşsiz olan bazı biyolojik farklılıkların okuyucular tarafından analiz edilerek bu analize göre kişileri tanımlamaya yarayan özel cihazlardır.

Günümüzde farklı tipte biyometrik tanıma sistemleri bulunmaktadır. Bunlar parmak izi tanıma sistemleri insanların parmak uçlarını tanıyarak buna göre insanlara geçiş yetkileri veren sistemlerdir. Yine insanların yüzlerini analiz ederek farklılıklarına göre yetkilendirme yapabileceğimiz yüz tanıma sistemleri bulunmaktadır.

Aynı şekilde insanların damarlarının yerleşimine göre insanları tanımlayan, Avuç içlerini tanımlayan biyometrik sistemler , Gözün içinde bulunan iris ve retinayı tanıyan biyometrik sistemler günümüzde çokça mevcut bulunmakta ve sıkça kullanılmaktadırlar.

Son yıllarda parmak izi tanıma sistemlerinin fiyatları da çok uygun olduğundan dolayı özellikle personel devam kontrol sistemlerinde ülkemizde çok fazla kullanılmaktadırlar. Parmak izi tanıma sistemi okuyucuları ülkemizde 300-500 USD ye satın alınabiliyorken bir iris okuyucu veya damar okuyucu fiyatları 5000 usd leri bulabilmektedir. Proje oluşturulurken biyometrik sistem amacına uygun olarak düşünülüp uygun biyometrik sistem seçimi yapılması gerekmektedir.

Elektrikli Kilitler ve Manyetik Kilitler: 

Elektrikli ve manyetik kilitler kartlı geçiş sistemlerinin önemli parçalarından biridir. Bu kilitler elektrik enerjisini kullanarak kartlı geçiş sistemi panelinden kontrol edilerek yetkili kişilere geçiş izni verilecek kapılara montaj edilen bildiğimiz standart kapı kilitlerinin görevini yapan kilit mekanizmalarıdır. Standart kapı kilitlerimiz anahtar yardımı ile açılırken burada eğer açmaya yetkili kişi ise anahtarın yerini elektrik enerjisi almaktadır.

Kartlı Geçiş Sistemi Elektrikli ve Manyetik Kilitler

Elektrikli Kilitler:

Elektrikli kilitler kapının kasasının uygun bir şekilde açılarak buraya yerleştirilen bir kilit mekanizmasıdır. Her zaman kapı kasasına montaj edilirler. Dışarıdan hiçbir şekilde görünmez ve estetiği kesinlikle bozmazlar. Ahşap kapılar için, Alüminyum kapılar için, Metal kapılar için farklı yapıda ve güçte elektrikli kilitler bulunmaktadır. Her zaman her çeşit kapıya uygun kilit seçimi yapılmalıdır.

Elektrikli kilitlerin Fail secure (Enerji yokken kilitli) ve fail safe (Enerji varken kilitli) olarak iki farklı türün bulunmakta ve kullanılmaktadır. Her birinin kullanım yeri ve amacı farklıdır. Örneğin elektrik kesildiğinde bir noktadan içeri ve dışarı çıkış olmamasını istiyorsak fail secure modeli kullanmamız gerekir. Ama enerji kesildiğinde insanların içeride kapalı kalması bizim için uygun değilse fail safe modeli kullanmamız gerekmektedir.

Manyetik Kilitler:

Kapıların üst kısımlarına ve kasasına olmak üzere montaj edilen 2 ana parçadan meydana gelen kilit çeşididir. Genellikle tutma kuvvetlerine göre satılırlar 250 kg lık manyetik kilit, 500kg lık manyetik kilit vb. farklı tutma güçlerinde kilitler bulunaktadır. Bu kilitler temelde manyetik tutucu ve karşı plakası olmak üzere 2 farklı kısımdan meydana gelse de bazen kapının durumuna göre ilave montaj parçalarına gerek duyulabilmektedir. Bu parçalar L braket, Z braket veya L&Z braket olmak üzere 3 farklı şekli bulunmaktadır.

Kapı tutucular:

Çalışma prensibi olarak manyetik kilitlere benzerler ama kullanımın aksine manyetik kilitler kapıyı açık tutmayı sağlarken kapı tutucular kapının kapanmasını önlerler ve kapıyı sürekli olarak açık tutarlar. Genellikle yangın kapılarında bu uygulamalar yapılır.

Normal şartlarda yangın kapılarının açık kalması ve insanların geçiş yapmalarının istendiği ama yangın anında ise kapının otomatik olarak kapanmasının istendiği durumlarda kapı tutucular devreye girmekte ve bu olayı sağlamaktadırlar. Bir sonraki sayfada kapı tutuculara ait resimler bulunmaktadır.

Yine hem manyetik kilitlerin hem de elektrikli kilitlerin üzerinde izleme kontakları bulunan kilitler bulunmaktadır. Bu sayede kartlı geçiş sistemlerinde kapının açık yada kapalı olduğu anlaşılabilmekte ve açık kalan kapılar için alarm oluşturularak bir güvenlik zafiyetinin oluşmasına mani olunmaktadır.

Çıkış butonu ve emergency butonlar: 

Butonlar genellikle kapı veya benzeri alanların açılmasında kullanılan cihazlardır. Genel uygulamalarda genelde bir alana giriş kart veya biyometrik okuyucu ile yapılsa da çıkış genellikle çıkış butonu (Rex buton)buton ile yapılmaktadır.

Çıkış butonu(Rex buton) :

Yukarıda da anlatıldığı gibi bir odaya giriş okuyucu ile yapılıyor ve çıkışta okuyucu bulunmayıp buton ile çıkılmasının istendiği noktalarda çıkış butonu kullanılır. Günümüz uygulamalarında çok farklı tür ve yapıda rex buton bulunmaktadır. Ama temelde hepsinin görevi aynıdır.

Emergency Buton :

Acil durum butonu olarak bilinir. Bir noktadan dışarı çıkışta ister buton ister okuyucu olsun genellikle insan güvenliğinin önemli olduğu her kapıda mutlaka emergency buton kullanılmaktadır. Bu buton adından da anlaşılabileceği gibi acil durumlarda kullanılabilecek özel bir butondur.

Acil bir durumda yangın, gaz kaçağı vb bir durumda insanların kaçışını kolaylaştırmak için bu butona basılır ve kapı sürekli olarak açık durumda bekleyerek insanların bulundukları alanı hızlıca terk etmelerine kolaylık sağlar.

Mifare Kart:

Şekil olarak proximity kartlara benzerler yine proximity kartlar gibi 6-10 cm mesafeden okuma özellikleri mevcuttur. Mifare kartları proximity kartlardan ayıran özellik ise proximity kartlar ile sadece ID takibi yapılabilirken mifare kart ile hem ID takibi hemde içlerine veri yazılarak değişik amaçlar ile kullanılabilmektedir. Genellikle 1Kb, 2Kb gibi veri depolama imkanları bulunmaktadır. Bu amaçla konturlu geçiş sistemlerinde, Akıllı bilet uygulamalarında, ödeme sistemlerinde kullanılan bir kart çeşididir. Mifare kartın çalışma frekansı 13,56Mhz’dir.

Kartlı geçiş sisteminin parçaları ve işlevleri için bir tablo: