Fabrika Yangınları Hakkında Muhtemelen Bilmediğiniz 6 Şaşırtıcı Gerçek
Giriş: Alarm Seslerinin Ötesindeki Gerçekler
Bir fabrika yangını denildiğinde akla genellikle sirenler, alevler ve dramatik sahneler gelir. Oysa görünmeyen tarafta çok daha çarpıcı bir tablo vardır. Sadece İstanbul’da yılda ortalama 160 fabrika yangını meydana geliyor. Bu sayı, her yıl yüzlerce işletmenin üretim kapasitesinin, yılların emeğinin ve kimi zaman da geleceğinin büyük bir risk altına girdiğini gösteriyor.
Çoğu işletme yangın güvenliğini sadece alarm sistemleri ve söndürücülerle sınırlı görse de, işin iç yüzü çok daha derin ve şaşırtıcı detaylar barındırıyor. Gelin, genellikle göz ardı edilen ama hayati önem taşıyan bu gerçeklere yakından bakalım.
1. En Büyük Tehlike Aslında Gözünüzün Önünde: Elektrik Tesisatı
Bir endüstriyel tesiste en büyük yangın riskini sorsak çoğu kişi yanıcı kimyasalları veya dev kazanları düşündüğünü söyler. Oysa araştırmalar, fabrika yangınlarının %40’ından fazlasının elektrik tesisatı arızalarından kaynaklandığını ortaya koyuyor.
Kaynak, kesme ve bakım faaliyetleri gibi günlük işlerde kullanılan “iş izni” sistemleri bile çoğu zaman bu riski tam olarak ortadan kaldıramıyor. En şaşırtıcı gerçek ise şu: her gün gözümüzün önünde olan, en sıradan görünen sistemler çoğu zaman en büyük tehdidi barındırıyor.
2. Sessiz Katil Alev Değil, Dumandır
Yangın denildiğinde ölümlerin sebebinin alevler olduğu zannedilir. Oysa asıl tehlike çoğu zaman görünmez: duman.
İstatistikler, yangın kaynaklı ölümlerin %80’den fazlasının karbonmonoksit gibi zehirleyici gazlardan kaynaklandığını gösteriyor. Renksiz ve kokusuz yapısıyla “sessiz katil” olarak bilinen karbonmonoksit, fark edilmeden zehirlenmeye yol açıyor ve aynı zamanda patlayıcı özellik de taşıyor.
Bu nedenle, yangın güvenliği stratejilerinde sadece alev kontrolü değil, duman yönetimi de kritik önem taşıyor. Çünkü yangından kaçışın önündeki gerçek engel alevler değil, saniyeler içinde etkisiz bırakabilen zehirli dumandır.
3. En Etkili Savunma Bazen En Basiti: Yangını Bölmek
Yangınla mücadelede ileri teknolojiler kadar, basit ama etkili yöntemler de hayati rol oynar. Bunlardan biri de kompartmanlamadır.
Kompartmanlama; yangını ve dumanı, yangına dayanıklı duvarlar, kapılar ve bariyerler sayesinde çıktığı alanda hapsederek yayılmasını engeller. Ancak bu sadece bir duvar örmekten ibaret değildir. Kablo kanalları, havalandırma boşlukları ve birleşim noktaları da özel malzemelerle izole edilmelidir.
Deliksiz beton, tuğla ve taş yünü gibi malzemelerle oluşturulan bu bölmeler, hem hasarı ciddi şekilde azaltır hem de tahliye için hayati zaman kazandırır.
Otel Yangını ve Yangın Güvenlik Sistemleri Kullanımının Önemi
4. Söndürücülerde Gizli Bir Kod Var: Sayı Değil “Reyting” Önemlidir
Bir işletmede çok sayıda yangın söndürücü görmek güven verebilir, ancak bu her zaman doğru ekipmana sahip olduğunuz anlamına gelmez. Bir söndürücünün gerçek gücü, üzerinde yazan “reyting kodu”nda gizlidir.
Örneğin 55A 133B gibi bir kod, o söndürücünün belirli büyüklükteki test yangınlarını söndürme performansını ifade eder. Yani doğru reytinge sahip tek bir söndürücü, düşük reytingli onlarcasından daha etkili olabilir.
Özellikle yangın yükü yüksek olan kimyasal depolar gibi bölgelerde, doğru reyting seçimi kalın bir çizgiyle felaket ile kontrol arasındaki farkı yaratır.
5. Dedektörünüz Yanlış Yerde Olabilir: Yükseklik ve Ortam Etkisi
Yangın algılama sistemleri, bir tesisin sinir uçları gibidir. Ancak her ortam için tek bir çözüm yoktur.
Örneğin 7 metreden yüksek tavanlarda kullanılan noktasal duman ve sıcaklık dedektörleri neredeyse hiç çalışmayabilir. Bu alanlar için Beam (ışın tipi) dedektörler tercih edilmelidir.
Bilgi işlem odaları gibi hassas alanlarda ise ortam havasını sürekli analiz eden hava örneklemeli dedektörler kullanılmalıdır. Yanlış dedektör seçimi sadece koruma sağlamamakla kalmaz; sık sık yanlış alarm vererek personelin gerçek alarma duyarsızlaşmasına neden olabilir.
6. Yangın Güvenliğinin Gizli Kahramanları: Tesisin Her Noktasını Bilenler
Yangın güvenliği denilince akla genelde uzman ekipler gelir. Oysa en etkili savunma hattı, her gün fabrikanın içinde dolaşan temizlik, güvenlik ve bakım personelidir.
Bu personelin “yangın güvenliği devriyesi” olarak görevlendirilmesi, en pratik ve etkili yaklaşımlardan biridir. Çünkü kapatılmış bir kaçış yolu, arızalı bir pano veya birikmiş yanıcı atıklar, dışarıdan bir uzman gelmeden önce onlar tarafından çok daha erken fark edilebilir.
Sonuç: Süper Kahraman Olmaya Gerek Yok, Doğru Uzmanlık Yeterlidir
Elektrik prizlerinin devasa kimyasal tanklardan daha büyük risk oluşturabileceğini, alevlerden çok dumanın ölümcül olduğunu veya bir duvarın yangını durdurabileceğini öğrenmek şaşırtıcı olabilir. Çünkü yangın güvenliği; söndürücülerden, alarmlardan veya kırmızı renkten ibaret değildir. Çok katmanlı, ciddi mühendislik gerektiren bir alandır.
İyi haber şu ki: her detayı bilmek zorunda değilsiniz. Önemli olan, doğru adımları atmanızı sağlayacak uzmanlardan destek almak ve iş yerinizdeki güvenlik önlemlerini bu kritik gerçekleri hesaba katarak planlamaktır.
Şimdi kendinize şu soruyu sorun:
İş yerinizdeki yangın güvenliği, bu şaşırtıcı gerçeklerden kaç tanesini dikkate alıyor?
